Wyznaczanie stron świata za pomocą gwiazd

PÓŁKULA PÓŁNOCNA (Europa, Ameryka Północna, w większej części Azja i północna część Afryki)

Zaczynamy od poszukiwań Wielkiego Wozu. To najjaśniejsza część gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursa Maior) rozpoznamy ją dosyć łatwo, gdyż kształtem przypomina wóz lub taczkę z zakrzywionym dyszlem J Dwie tylne gwiazdy Wozu to Dubhe i Merak (najjaśniejsze gwiazdy w tym gwiazdozbiorze). Za ich pomocą ustalimy położenie gwiazdy Polarnej. W tym celu należy odmierzyć odległość pomiędzy nimi, potem wystarczy 5 razy przenieść ją i trafić na Gwiazdę Polarną (Polaris). Mimo że alfa Małej Niedźwiedzicy jest niezbyt jasna, to jest jedyną dobrze widoczną w pobliżu bieguna północnego. Leży ona prawie na samym biegunie, więc możemy przyjąć, że w miejscu, gdzie się ona znajduje jest północ. Gwiazda ta praktycznie wyznaczy nam także naszą szerokość geograficzną, ale w tym celu musimy oszacować ile stopni jest nad horyzontem, np. na Biegunie Północnym będzie w zenicie

Dla ciekawskich półkula południowa ;)

PÓŁKULA POŁUDNIOWA (Ameryka Południowa, Australia, południowa część Afryki i Azji)

Do wyznaczenia bieguna południowego będziemy potrzebowali nieco większej wiedzy. Jeśli jest to możliwe należy odnaleźć gwiazdozbiór Krzyż Południa, ale uwaga, łatwo pomylić go z tzw. Fałszywym Krzyżem, który nie jest sam w sobie gwiazdozbiorem. Łatwo odnaleźć gwiazdozbiór Centaura, a tam alfę i betę. Po prawej stronie od bety (mniej jasnej) znajdziemy gwiazdę Acrux, który należy do Krzyża Południa. Dłuższa oś tego gwiazdozbioru wskazuje na południowy biegun nieba. Niestety leży on tylko blisko bardzo słabej gwiazdy sigma Octanis (w gwiazdozbiorze Oktanta) więc ciężko dokładnie go wyznaczyć. Jednakże jeśli widzimy gwiazdę Achernar (bardzo jasna, znajduje się pod dłuższą osią Krzyża Południa) to dobry znak, bowiem w połowie odległości między tą gwiazdą a Acruxem leży biegun. Aby wyznaczyć go jeszcze dokładniej spójrzmy na Centaura i Krzyż Południa, bo razem z południowym biegunem tworzy on trójkąt prostokątny, jeśli poprowadzimy fikcyjną linię z połowy podstawy w kierunku Archenara natrafimy w połowie drogi prawie idealnie dokładnie na biegun.