Fantastyka książki: Diuna

Diuna

Dune
Autor     Frank Herbert
Kraj wydania     Stany Zjednoczone
Język     angielski
Data pierwszego wydania     1965
Wydawca     Chilton Books
Typ utworu     science fiction
Data pierwszego wydania polskiego     1985
Pierwszy wydawca polski     Iskry
Tłumaczenie     Marek Marszał, Jerzy Łoziński


Diuna (ang. Dune) - powieść science-fiction napisana przez Franka Herberta, uhonorowana nagrodą Nebula w 1965 i nagrodą Hugo w 1966. Powieść odniosła olbrzymi sukces komercyjny, sprzedano ją na całym świecie w ponad 20 milionach egzemplarzy. Diuna to również początek sagi zatytułowanej Kroniki Diuny, uważanej przez wielu fanów za największe osiągnięcie literatury science-fiction wszech czasów. W oparciu o wątki powieści powstał film - Diuna, nakręcony w 1984 przez Davida Lyncha, dwa miniseriale telewizyjne (na podstawie pierwszego tomu cyklu - Frank Herbert's Dune oraz na podstawie drugiego i trzeciego tomu - Frank Herbert's Children of Dune), a także kilka gier komputerowych (jak Dune, Dune II, Dune 2000, Emperor: Battle for Dune), z czego najważniejszą był uważany za pierwszy w historii gier RTS - Dune II wydany przez firmę Westwood Studios.

Powieść ukazała się w odcinkach w czasopiśmie Analog Science Fact and Fiction w latach 1963-64 w ośmiu odcinkach jako Dune World, a następnie w roku 1965 była kontynuowana przez The Prophet of Dune, zaś całość (uzupełniona kilkoma dodatkami i mapą z notą kartograficzną) wydana została w 1965 roku przez wydawnictwo Chilton pod tytułem Dune (Diuna).

W Polsce Diuna ukazała się po raz pierwszy w 1985 roku nakładem Państwowego Wydawnictwa ISKRY (przekład Marka Marszała). W latach 1992-1993 wydawnictwo Phantom Press International wydało całą sagę Kroniki Diuny (przekłady Marka Marszała oraz innych tłumaczy). W latach 1997-2001 wznowiło ją Wydawnictwo Zysk i S-ka (w nowym, wzbudzającym wiele kontrowersji przekładzie Jerzego Łozińskiego/Ładysława Jerzyńskiego). W 2007 roku Dom Wydawniczy REBIS wznowił Diunę (poprawiony przekład Marka Marszała), w maju 2007 roku Mesjasza Diuny (nowy przekład Marka Marszała), w roku 2008 - Dzieci Diuny (nowy przekład Marka Marszała i Andrzeja Jankowskiego), natomiast w marcu 2009 roku - Boga Imperatora Diuny (nowy przekład Marka Michowskiego). W przygotowaniu znajdują się pozostałe książki sagi (tom Heretycy Diuny w przekładzie Marka Michowskiego zapowiedziany został na ten rok).
Krajobraz pustynny na Ziemi.


Streszczenie

Akcja powieści dzieje się w fantastycznym świecie przyszłości (patrz: Uniwersum Diuny). Najważniejsza planeta w tym wszechświecie to Arrakis (Diuna), jedyna, na której znajdują się złoża melanżu - substancji umożliwiającej jasnowidzenie niezbędne do uniknięcia niebezpieczeństw ponadwymiarowych podróży kosmicznych. Powstawanie melanżu związane jest z cyklem rozwojowym czerwi pustyni - olbrzymich robaczych stworów, żyjących w piaskach Arrakis. Diuna zostaje oddana w lenno rodowi Atrydów. Na planetę przybywają książę Leto Atryda, jego konkubina lady Jessika, syn Paul oraz ich armia. Wkrótce po przybyciu Atrydów, ród Harkonnenów wspomagany przez oddziały imperialne dokonuje przewrotu. Lady Jessice i Paulowi udaje się uciec z pogromu. Uciekając, trafiają do siczy zamieszkiwanej przez koczowniczych wojowników - Fremenów - pod przywództwem Stilgara. "Bestia" Rabban Harkonnen eksploatuje Arrakis stosując terror, budując powszechną wrogość Fremenów do nowych panów. Paul, pod wpływem Wody Życia (wydzieliny z utopionego czerwia), budzi w sobie moce prorocze, okazując się oczekiwanym elementem doboru naturalnego Bene Gesserit - Kwisatz Haderach. Przyjmując imię "Paul Muad'Dib" prowadzi Fremenów do walki z Harkonnenami. Po pokonaniu Harkonnenów i unieruchomieniu wojsk Imperatora Szaddama IV, dochodzi do przejęcia władzy nad Arrakis przez ród Atrydów.

Postacie

Ród Atrydów

    * Książę Leto Atryda, głowa rodu Atrydów
    * Lady Jessika, Bene Gesserit i konkubina księcia Leto; matka Paula i Alii
    * Paul Atryda (Paul Muad'Dib), syn księcia Leto Atrydy
    * Alia Atryda, młodsza siostra Paula
    * Leto II Atryda, syn Paula Atrydy i Chani (zabity przez sardaukarów)
    * Leto II Atryda, zwany Bogiem Imperatorem (Bogiem Cesarzem) Diuny
    * Ghanima (Ganima) Atryda, siostra Leto II
    * Thufir Hawat, mentat i mistrz asasynów rodu Atrydów
    * Gurney Halleck, mistrz miecza, lojalny żołnierz i trubadur
    * Duncan Idaho, drugi obok Gurneya Hallecka mistrz miecza
    * Dr Wellington Yueh, doktor Akademii Suk
    * Moneo Atryda - marszałek dworu Leto II Atrydy
    * Siona Atryda - córka Moneo Atrydy
    * Darwi Odrade - Bene Gesserit
    * Miles Teg - ojciec Odrade; mentat i dowódca wojsk związanych z Bene Gesserit

Ród Harkonnenów

    * Baron Vladimir Harkonnen, głowa rodu Harkonnenów
    * Piter de Vries, mentat
    * Feyd-Rautha, siostrzeniec barona
    * Glossu 'Bestia' Rabban, starszy bratanek barona
    * Abulurd Harkonnen, starszy brat Vladimira, ojciec Glossu

Fremeni

    * Stilgar, fremeński naib siczy Tabr
    * Chani, fremeńska konkubina Paula, córka dr Kynesa (zwanego przez Fremenów Lietem-Kynesem)
    * Szadout Mapes, fremeńska ochmistrzyni na usługach Atrydów
    * Korba, fremeński wojownik, członek fedajkinów (gwardii przybocznej Paula Muad'Diba), później kapłan
    * Farok, fremeński wojownik
    * Otejm, fremeński wojownik, najwierniejszy po Stilgarze towarzysz Paula Muad'Diba
    * Dżamis, Fremen z siczy Tabr, zabity w pojedynku przez Paula Muad'Diba

Ród Korrinów

    * Szaddam IV, Padyszach Imperator znanego wszechświata
    * Irulana, Wensicja: córki Szadama IV
    * Farad'n, wnuk Szaddama IV, syn Wensicji
    * Pardot Kynes, imperialny planetolog na Arrakis
    * Liet-Kynes, syn Pardota, planetolog na Arrakis i przywódca Fremenów
    * hrabia Hasimir Fenring, najbliższy przyjaciel i doradca Szaddama IV