Profilaktyczna ochrona zdrowia

Zgodnie z art. 229 kodeksu pracy pracownicy podlegają wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom lekarskim. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Paragraf 6. tego artykułu mówi, że koszty tych badań oraz inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy, ponosi pracodawca. Paragraf 3. mówi, że okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, częstotliwość wykonywania badań okresowych oraz zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami został określony w rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy [8].

W rozporządzeniu tym określono również:
- tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich,
- tryb postępowania przy wydawaniu orzeczeń o braku przeciwwskazań lub o przeciwwskazaniach zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku,
- wzory zaświadczeń, na których wydawane są orzeczenia,
- jacy lekarze mogą wykonywać badania profilaktyczne,
- co powinna zawierać dokumentacja medyczna z badań profilaktycznych,
- tryb przeprowadzania kontroli badań profilaktycznych.

Badania profilaktyczne przeprowadzane są na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, które powinno zawierać określenie rodzaju badania profilaktycznego, stanowisko, na którym jest lub ma być zatrudniony pracownik, oraz informacje o występowaniu na tym stanowisku czynników szkodliwych lub uciążliwych (wraz z danymi pomiarowymi).


Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określono w załączniku do ww. rozporządzenia [8]. W szczególności znalazły się w nim następujące ustalenia:

Dla hałasu -
1. badania wstępne powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne) oraz inne badania w zależnościod wskazań,
2. badania okresowe powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 125÷8000 Hz(przewodnictwo powietrzne i kostne),
3. badania ogólne powinny być wykonywane co 4 lata,
4. badania otolaryngologiczne i audiometryczne powinny być wykonywane przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie – co rok, następnie co 3 lata,
5. ostatnie badania okresowe powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne),
6. w razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących się znaczną dynamiką rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych należy zwiększyć, skracając przerwę między kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy,
7. w razie narażenia na hałas impulsowy albo hałas, którego równoważny poziom dźwięku przekracza stale lub często 110 dB (A), badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku.

Dla ultradźwięków małej częstotliwości –
1. badania wstępne powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne),
2. badania okresowe powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i w zależności od wskazań – otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne),
3. badania powinny być wykonywane co 2 lata,
4. ostatnie badania okresowe powinny obejmować:
– badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
– badania pomocnicze – audiometryczne tonalne zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne).

Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz jest chorobą zawodową ujętą w wykazie chorób zawodowych stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. [11]. W rozporządzeniu tym (zgodnie z art. 237 kodeksu pracy) przedstawiono zasady zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych.

Jak pokazuje treść zarówno tego jak i poprzednich rozdziałów, odpowiednie działania profilaktyczne i techniczne mają duże znaczenie w walce ze skutkami zdrowotnymi narażenia na hałas. Autorzy opracowania wyrażają nadzieję, że niniejsze opracowanie pomoże czytelnikowi wystrzegać się niebezpieczeństw związanych z hałasem zarówno w pracy jak i poza nią.

dr inż. Leszek Morzyński
dr inż. Dariusz Puto

Hałas w środowisku pracy
Warszawa 2005
Tekst został przygotowany do druku przez
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Zagrożeń Wibroakustycznych

Barbara Charewicz
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY
Departament Informacji i Promocji
www.pip.gov.pl