Skutki oddziaływania hałasu na organizm ludzki

Negatywne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka jest utożsamiane przede wszystkim z bezpośrednim oddziaływaniem na narząd słuchu [1, 5]. Szkodliwość oddziaływania hałasu zależy od poziomu ciśnienia akustycznego oraz czasu trwania narażenia, czyli tzw. „dawki” hałasu. Innymi słowy, im wyższy jest poziom ciśnienia akustycznego i dłuższy czas narażenia na hałas, tym jest on bardziej szkodliwy.

Wartość ciśnienia akustycznego przy której zaczynamy słyszeć określony dźwięk nazywana jest progiem słyszenia.

Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest czasowe lub trwałe przesunięcie progu słyszenia.

Czasowe przesunięcie progu słyszenia jest swego rodzaju reakcją obronną organizmu na nadmierny hałas i ustępuje po upływie określonego czasu. Trwałe przesunięcie progu słyszenia jest nieodwracalne i wynika z wywołanych hałasem zmian w uchu środkowym i wewnętrznym.

Powstawanie uszkodzeń słuchu jest najczęściej procesem powolnym – ubytki słuchu pojawiają się stopniowo i bezboleśnie. Z tego powodu osoby narażone na nadmierny hałas często nie dostrzegają jego negatywnego oddziaływania aż do momentu, w którym okazuje się, że nastąpiły u nich poważne ubytki słuchu.

Do trwałych ubytków słuchu (rys. 3) dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80 dB.

Trwały ubytek słuchu spowodowany hałasem w miejscu pracy przy spełnieniu odpowiednich kryteriów może być traktowany jako choroba zawodowa (patrz rozdział 12).

Jednoczesny kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi (tzw. substancjami ototoksycznymi, np. toluenem) i narażenie na hałas może ponadto znacznie zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia słuchu.

Hałasy o wysokich szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego, rzędu 130–140 dB (w szczególności hałasy impulsowe), stają się czynnikiem niebez piecznym środowiska pracy, gdyż narażenie na hałas o takich poziomach może prowadzić do natychmiastowego i nieodwracalnego uszkodzenia słuchu (w wyniku mechanicznych uszkodzeń narządu słuchu).



Rys. 3. Trwałe ubytki słuchu: 1 – ubytek powierzchowny, 2 – ubytek poważny, 3 – ubytek wskazujący na rozległą głuchotę.


Pozasłuchowe skutki oddziaływania hałasu nie są jeszcze w pełni rozpoznane. Badania doświadczalne wskazują, że po przekroczeniu przez hałas poziomu dźwięku A rzędu 75 dB występują wyraźne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu, wynikające z istnienia powiązań nerwowych dróg układu słuchowego z innymi układami organizmu człowieka (ośrodkowym układem nerwowym, układem krążenia).

Hałas o poziomie dźwięku A nieprzekraczającym 80 dB może mieć istotny wpływ na wydajność pracy i jakość realizowanych zadań. Ogranicza on zdolność do koncentracji uwagi, utrudnia wykonywanie prac precyzyjnych i koncepcyjnych oraz przyczynia się do pogorszenia zrozumiałości mowy i percepcji sygnałów ostrzegawczych. Z tego względu jest traktowany jako czynnik uciążliwy w środowisku pracy.