THX czyli kino domowe

Okazuje się, że najwyższej jakości sprzęt i mnogość kanałów nie gwarantują jeszcze przeniesienia akustyki kina do domu. Konieczne były dalsze badania i określenie specyficznych wymagań, jakie spełniać powinien sprzęt kina domowego.

Potrzebna jest radykalna korekcja tonalnego zrównoważenia i przestrzenności dźwięku, aby uzyskać właściwy odbiór ścieżki dźwiękowej, tworzonej w studiu pierwotnie na użytek kin. Oczywista jest różnica w wielkości pokoju i sali kinowej, różna jest akustyka wnętrz, właściwości stosowanych głośników. Aby ostateczne brzmienie upodobnić do siebie, wiele elementów typowego systemu Hi-Fi trzeba było zmodyfikować.

Sercem systemu THX jest dekoder Dolby Pro Logic lub Dolby Digital, za pomocą którego odpowiednio z dwóch (w pierwszym przypadku z nich) albo z jednego sygnału (w drugim) uzyskujemy cztery (w pierwszym z nich) bądź sześć (w drugim) niezależnych sygnałów.

Tak działa zarówno domowy, jak i kinowy system THX. Jednak domowy system musi zostać rozbudowany o kolejne funkcje, które upodobnią dźwięk uzyskiwany w kinie domowym do dźwięku w prawdziwym kinie, jak również wezmą pod uwagę inne własności stosowanych głośników

Pierwszą z tych funkcji jest podział częstotliwości w zwrotnicy (THX crossover). Głośniki główne (lewy, centralny, prawy) zostają odciążone od najniższych częstotliwości, które skumulowane są w kanale subwoofera. W systemie Dolby Pro Logic kanał basowy powstaje dopiero w zwrotnicy częstotliwościowej, czerpiąc sygnał dla siebie z trzech pierwotnych kanałów głównych, w systemie Dolby Digital kanał basowy występuje już na wyjściu dekodera, a w zwrotnicy jest poddawany tylko dodatkowej obróbce częstotliwościowej. W systemie Dolby Pro Logic wspólny dla obydwu głośników surround sygnał jest już w dekoderze pozbawiony najniższych tonów, dalej biegnie omijając zwrotnicę częstotliwościową, natomiast w systemie Dolby Digital niezależne sygnały surround lewy i prawy filtrowane są w zwrotnicy tak jak pozostałe.

W jednym i drugim systemie głośniki główne, nie przetwarzające najniższych częstotliwości, nie muzą być w związku z tym bardzo duże. Bez straty dla pasma przenoszenia całego systemu, jego mocy i dynamiki, mogą być głośniki średniej wielkości, co ułatwia ich ustawienie i obniża koszty. Widać jednak również, że subwoofer w systemie THX nie jest dodatkiem, ale jego niezbędną, integralną częścią.

Drugą funkcją obwodu THX jest taka korekcja charakterystyki częstotliwościowej sygnałów do głośników głównych, aby upodobnić brzmienie do otrzymywanego w studiu realizacyjnym i salach kinowych (THX RE-Equalization). Stwierdzono, że bez odpowiedniej korekcji dźwięk w mały pomieszczeniu jest zbyt jasny. Znajduje to swoje wytłumaczenie m.in. w tym, że sala kinowa jest silnie wytłumiona widownią, która pochłania dużą część promieniowania wysokich tonów. W pokoju odsłuchowym duża powierzchnia płaszczyzn odbijających, a nie absorbujących (ściany, sufit), daje zupełnie inną akustykę i równowagę brzmienia. Korekcja polega więc na kilkudecybelowym obniżeniu poziomu wysokich częstotliwości.

Innym zabiegom poddawany zostaje sygnał do kanałów surround. Najpierw następuje zestrojenie brzmienia z kanałami głównymi (Timbre Matching). W dużej sali kinowej głośniki kanału surround umieszczone są w wielu miejscach. W kinie domowym tylko w dwóch. Charakterystyka częstotliwościowa kanału surround jest więc poddawana odpowiedniej korekcji, upodabniając tonalne zrównoważenie wszystkich kanałów odbierane przez słuchacza.

W systemie Dolby Pro Logic na wyjściu dekodera otrzymujemy tylko jeden sygnał surround. Ponieważ w salach kinowych stosuje się w tym kanale wiele głośników, które znajdują się w różnej odległości od widza, powstające stad przesunięcia fazowe w korzystny sposób uniemożliwiają rozpoznanie monofonicznego źródła dźwięku. W ?kinie domowym? są tylko głośniki surround, znajdujący się dokładnie między nimi słuchacz odbierałby pozorne źródło dźwięku jako zlokalizowane dokładnie pomiędzy nimi. Aby uprzestrzenić dźwięk, sygnał surround musi zostać zróżnicowany. Dzieje się to w kolejnym obwodzie systemu (Decorrelation). Zmieniana jest faza jednego głośnika surround względem drugiego, co rozbija monofonię sygnału surround.

W systemie Dolby Digital już na wyjściu dekodera otrzymujemy zróżnicowane sygnały surround, o ile tak zostały zakodowane. Działający w systemie Dolby Digital układ Adaptive Decorrelation jest inteligentny- gdy docierają do niego sygnały różniące się, nie ingeruje - gdy są identyczne, działa w taki sam sposób jak w systemie Dolby Pro Logic różnicując sygnały.

Ostatecznie na wyjściu układu THX, czy to zrealizowanego na podstawie Dolby Pro Logic, czy Dolby Digital, otrzymujemy sześć różnych sygnałów - trzy kanałów głównych (lewy, centralny, prawy), dwa surround i jeden subwoofer.

www.profon.pl