Źródła hałasu w środowisku pracy

Hałas jest najpowszechniejszym zagrożeniem występującym w środowisku życia i pracy. W Polsce na szkodliwe bądź uciążliwe oddziaływanie hałasu jest narażonych około 13 milionów osób, co stanowi ponad jedną trzecią ogółu ludności.

W zbadanej zbiorowości pracowników zatrudnionych w 2004 r., obejmującej 4,76 mln osób, ponad 210 tys. osób pracowało w warunkach zagrożenia hałasem przekraczającym dopuszczalne normy.1

Oznacza to, że na 1000 zatrudnionych osób 45 jest narażonych na wystąpienie trwałego ubytku słuchu.

Stan zagrożenia hałasem można również oceniać na podstawie analizy skutków tego zagrożenia, tj. liczby przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu rejestrowanych w Centralnym Rejestrze Chorób Zawodowych, który jest prowadzony przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. Jak wynika z danych IMP2, zawodowe uszkodzenie słuchu od lat stanowi prawie 30% ogólnej liczby zarejestrowanych przypadków chorób zawodowych i zajmuje czołowe miejsce na liście tych chorób. W 2003 r. stwierdzono w Polsce 4365 przypadków chorób zawodowych, w tym 738 przypadków trwałego ubytku słuchu (16,9% ogółu chorób zawodowych).

Najwięcej przypadków uszkodzenia słuchu wywołanego działaniem hałasu odnotowano w górnictwie, hutnictwie żelaza, przemyśle metalowym i drzewnym, a także w przemyśle środków transportu, przemyśle maszynowym i włókienniczym.

W środowisku pracy występuje wiele źródeł hałasu. Każde urządzenie, maszyna czy środek transportu mogą być rozpatrywane jako źródło drgań i hałasu. Poziom emisji hałasu przez dane urządzenie zależy od bardzo wielu czynników, takich jak typ urządzenia, moc, rodzaj wykonywanej czynności lub stopień zużycia urządzenia. Z tego powodu możliwe jest podanie jedynie szacunkowych maksymalnych wartości hałasu dla określonej grupy urządzeń, np. szlifierki – maksymalny poziom dźwięku A do 130 dB.

Możliwe jest dokonanie podziału źródeł hałasu na grupy z zastosowaniem różnych kryteriów [1]. Klasyfikacja ta pozwala m.in. na określenie metod ograniczania hałasu odpowiednich dla danych źródeł.

Maszyny i urządzenia będące źródłami hałasu można również podzielić ze względu na sekcje i działy gospodarki, w których są one wykorzystywane. Wiele z nich wykorzystuje się w różnych sekcjach gospodarki, są jednak również i takie, które są charakterystyczne dla danej sekcji czy działu gospodarki. Poniżej przestawiono główne grupy źródeł hałasu w różnych sekcjach gospodarki oraz maksymalne poziomy dźwięku A wytwarzanego przez nie hałasu.

I. Maszyny i urządzenia spotykane w różnych sekcjach gospodarki, takich jak przetwórstwo przemysłowe, górnictwo i kopalnictwo, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz i wodę, budownictwo itd.:
– elementy instalacji przemysłowych, urządzenia przepływowe, np. zawory (do 120 dB), wentylatory (do 115 dB),
– maszyny będące źródłami energii, np. silniki spalinowe (do 125 dB), sprężarki (do 115 dB),
– obrabiarki do metalu, np. tokarki, wiertarki (do 105 dB),
– narzędzia pneumatyczne i elektryczne, np. młotki, przecinaki, szlifierki (do 135 dB),
– urządzenia transportu wewnątrzzakładowego, np. suwnice, przenośniki, podajniki (do 115 dB),
– maszyny do przecinania, oczyszczania, kruszenia, rozdrabniania, przesiewania, np. piły tarczowe (do 120 dB), kruszarki (do 120 dB), sita wibracyjne (do 120 dB), kraty wstrząsowe (do 115 dB), młyny kulowe (do 120 dB).

II. Maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie przemysłowym (produkcja metali, produkcja wyrobów z metali, produkcja maszyn i urządzeń, produkcja pojazdów samochodowych, produkcja sprzętu transportowego) – maszyny do obróbki plastycznej, np. prasy (do 105 dB), młoty mechaniczne (do 125 dB).

III. Maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie przemysłowym (produkcja drewna i wyrobów z drewna, produkcja mebli) i budownictwie – obrabiarki do drewna, np. piły tarczowe (do 115 dB), strugarki (do 110 dB), frezarki (do 105 dB), dłutownice (do 110 dB).

IV. Maszyny i urządzenia spotykane w przetwórstwie przemysłowym (włókiennictwo) – maszyny włókiennicze, np. krosna (do 112 dB), przędzarki (do 110 dB), przewijarki (do 115 dB), rozciągarki (do 105 dB), skręcarki (do 105 dB).

V. Maszyny i urządzenia spotykane w rolnictwie łowiectwie i leśnictwie:
– maszyny rolnicze, np. ciągniki i kombajny zbożowe (do 110 dB),
– łańcuchowe pilarki spalinowe (do 110 dB),
– broń myśliwska (do 135 dB).

W powyższym zestawieniu zaprezentowano jedynie najpowszechniej spotykane i najbardziej hałaśliwe maszyny i urządzenia.
 

przypisy:

1. Warunki pracy w 2004 r. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa, 2005
2. Choroby zawodowe w Polsce w 2003 r. Łódź, IMP 2004