mikroślady - część 1

Mikroślady to „niewidoczne lub słabo widoczne okiem nie uzbrojonym cząstki materii albo cechy mechaniczne, możliwe do zbadania jedynie przez zastosowanie metod mikroanalitycznych".
Ze względu na sposób powstawania mikroślady dzieli się na kontaktowe i bezkontaktowe.

Mikroślady kontaktowe powstają tam, gdzie dwa lub więcej przedmiotów styka się ze sobą i oddziałuje na swoje powierzchnie. W takich przypadkach może nastąpić wzajemne przeniesienie cząstek z powierzchni jednego przedmiotu na drugi. Przykładem może być pozostawienie drobin lakieru samochodowego na odzieży ofiary wypadku drogowego, albo pozostawienie przez sprawcę włókien z ubrania na miejscu zdarzenia. Przenoszenie mikrośladów dotyczy również narzędzi. Narzędzia mogą tworzyć mikroślady w postaci drobnych odwzorowań, zarysowań na podłożu lub nabywać cech podłoża. Przenoszenie mikrośladów może być dwustronne (krzyżowe) lub jednostronne.

Mikroślady bezkontaktowe. Niektóre środowiska charakteryzują się występowaniem szczególnie dużej ilości zanieczyszczeń (np. pył węglowy w okolicach kopalni, pył drzewny w zakładzie stolarskim, określony rodzaj pyłku kwiatowego w lesie). Zanieczyszczenia takie osiadają na osobach i przedmiotach na skutek naturalnego ruchu powietrza lub wytworzonego przez osobę w czasie przestępnego działania. Równocześnie w taki sam sposób cząstki znajdujące się na osobie mogą przenosić się w przeciwnym kierunku. Mikroślady bezkontaktowe stanowią dowód związku osoby lub przedmiotu z określonym miejscem i zdarzeniem.

Ze względu na wzajemne relacje mikrośladów dzieli się je na trzy grupy:
— mikroślady jako składniki uboczne makrośladu, np. cząstki roślinne w glebie, zanieczyszczenie w chemikaliach;
— małe cząstki pierwotnie dużego obiektu, np. włókna materiałów tekstylnych, odłamki szkła lub płytki wyrobu lakierniczego;
— naturalne mikroobiekty, np. pyłki kwiatowe, okrzemki, pyły, kurz.
 

włókno	dym	ceramika	nasiona	pyłek	trociny	pył kosmiczny

Cechy mikrośladów

Jedną z głównych cech mikrośladu jest powszechność jego występowania. Mikroślady pojawiają się zazwyczaj wraz z makrośladami, ale zdarza się i tak, że występują i bez nich, na przykład kiedy te ostatnie zostały usunięte, zniszczone, albo po prostu nie pozostawione. Nie ma natomiast możliwości nie pozostawienia mikrośladu, nawet pomimo prób jego usunięcia.
Inną cechą mikrośladów jest ich stan skupienia (najczęściej stały, rzadziej ciekły albo gazowy), oraz możliwość ich badania jedynie specyficznymi metodami (mikroanalitycznymi).

Ujawnianie mikrośladów

Mikroślady, w przeciwieństwie do makrośladów, występują także poza miejscem zdarzenia. Tak więc ich ujawnianie powinno obejmować większy obszar, a także osoby, narzędzia, lub pojazdy. Należy przy tym uważać, by nie nanieść mikrośladów nie związanych ze zdarzeniem, a także odpowiednio dostosować etapy i technikę przeprowadzania oględzin. Przed przystąpieniem do czynności powinno się ustalić wstępną wersję przebiegu zdarzenia uwzględniając:
— jaką drogą sprawca dostał się na miejsce zdarzenia;
— jakie musiał pokonać przeszkody, czego i gdzie dotknąć oraz jakich śladów należy po­szukiwać;
— jakich narzędzi sprawca musiał użyć;
— ilu było sprawców;
— ile czasu minęło od zdarzenia i jak w związku z tym mogły zmienić się ślady;
— jaką drogą sprawca opuścił miejsce zdarzenia.

Na tej podstawie można planować oględziny:
— oznaczenie miejsca rozpoczęcia oględzin;
— określenie kierunku i kolejności poruszania się specjalistów na miejscu oględzin;
— określenie sposobu dokumentowania (opis, szkic, makro- i mikrofotografia czarno-biała i barwna, inne sposoby utrwalania obrazu);
— określenie niezbędnego sprzętu i środków technicznych.

W oględzinach miejsc zdarzeń powinien brać udział biegły, który zajmuje się badaniem mikrośladów (fizykochemik, mechanoskop lub biolog). Do wykrywania i lokalizowania mikrośladów niezbędne są przyrządy optyczne (lupy, mikroskopy stereoskopowe), silne źródła promieniowania widzialnego i ultrafioletowego lub podczerwonego. Do ujawnienia mikro­śladów powstałych z krwi i materiałów zawierających miedź używa się substancji dających chemiluminescencję w świetle widzialnym. Po ujawnieniu mikrośladu należy go udokumentować w protokole oraz za pomocą szkicu i fotografii.
Jeśli nie jest możliwe ujawnienie mikrośladów na miejscu zdarzenia trzeba zabezpieczyć podłoże, na którym mogłyby ewentualnie występować.