Pożary i wybuchy

Pożary powstają w sposób niezamierzony (zaprószenie ognia, zwarcie w instalacji, wybuch gazu) albo też na skutek działania celowego nastawionego np. na zniszczenie śladów w wyniku działania wysokich temperatur i akcji ratowniczej.

Żeby pożar powstał potrzebny jest materiał, który będzie się palił, tlen i źródło ciepła, które pożar wywoła. Ogień powstaje w wyniku spalania substancji lotnych, dym to zawiesina kropli cieczy albo cząstek spalanych substancji, przy niewystarczającym zasobie tlenu mamy też do czynienia z czadem, czyli tlenkiem węgla.

Podczas rekonstrukcji bierze się pod uwagę:
- usytuowanie ogniska pożaru
- źródło ciepła, które przyczyniło się do jego powstania
- rodzaj materiału palnego
- okoliczności powstania pożaru
- okoliczności rozprzestrzeniania się ognia

Określenie wszystkich tych czynników może doprowadzić do zidentyfikowania osób mogących mieć związek z powstaniem pożaru oraz sposobu w jaki został wywołany.

Pożary powstają w wyniku:
- podpalenia
Podpalacz działa z premedytacją - musi wybrać optymalne warunki do realizacji swego zamierzenia. Podczas podpalenia bezpośredniego sprawca znajduje się na miejscu w momencie powstania pożaru, podczas podpalenia pośredniego tak przygotowuje proces podpalenia aby mieć czas na oddalenie się.

- zaprószenia ognia
Do typowych przypadków należy zaśnięcie z papierosem (palenie szkodzi ;)

- samozapalenia
Dzielimy je na biologiczne i chemiczne. Całe mnóstwo materiałów posiada zdolność do samonagrzewania, na które wpływ mogą mieć drobnoustroje albo przemiany chemiczne, najczęściej ma to miejsce w przypadku składowania dużej ilości takowych materiałów.

- wad instalacji i urządzeń elektroenergetycznych i grzewczych (wybuch fizyczny, rozsadzenie)
Do pożaru dochodzi na skutek przeciążenia, zwarcia, iskrzenia, łuku elektrycznego

- procesów technologicznych, chemicznych albo na skutek tarcia

Miejsce wystąpienia pożaru, w przeciwieństwie do większości innych miejsc, nie pozostaje przez cały czas takie samo. Sam ogień, a także akcja gaśnicza nieustannie zmienia jego właściwości. Dlatego ważne jest, by uzyskać jak najwięcej informacji jeszcze podczas trwania pożaru - należą do nich między innymi: określenie kierunku i siły wiatru, lokalizacja płomieni i dymu we wczesnym stadium pożaru, kogo widziano w pobliżu etc.
Kiedy akcja zostanie ukończona, a pogorzelisko ostygnie można przystąpić do oględzin. Oględziny nie mogą być przeprowadzane w nocy.

Na początek trzeba ustalić ognisko pożaru - tam występują największe wypalenia i zniszczenia termiczne. Kolejnym etapem jest określenie przyczyny pożaru. W tym celu zabezpiecza się:
Przy samozapaleniu biologicznym: próbki składowanej masy, jej zwęglone części w wyglądzie przypominające żużel, znajdujące się w pobliżu substancje sypkie
Przy samozapaleniu chemicznym: wszelakie substancje, próbki podłoża
Przy zapaleniu na skutek wad urządzeń elektrycznych: urządzenia elektryczne, w tym odbiorniki energii, kable, gniazdka, przełączniki itp., wszystko co wykazuje cechy stopienia i opalenia

Jeśli pożar może być wynikiem podpalenia, wówczas konieczne jest odnalezienie materiału (bądź urządzenia) inicjującego, zabezpieczenie podłoża, pojemników oraz śladów obecności potencjalnego sprawcy. Kiedy mamy do czynienia z wybuchem, zabezpiecza się tez próbki powietrza.

Przyczyną pożarów mogą być też różnego rodzaju wybuchy:
- wybuchu materiału wybuchowego (wybuch chemiczny), do którego należą: wojskowe materiały wybuchowe, górnicze m.w., samodziałowe mieszaniny pirotechniczne
- wybuchu pyłów, par cieczy, gazów w kontakcie z tlenem lub chlorem (tzw.wybuch przestrzenny)

Kiedy wybucha ładunek upakowany, w miejscu jego przyłożenia tworzy się lej, okopcenia i ślady ukierunkowanego działania. Największe natężenie okopcenia stwierdzić można, oczywiście, w centrum wybuchu. Takie okopcenia najlepiej zabezpieczyć wraz z podłożem (np.fragment karoserii). Jeśli wybuch nastąpił na przestrzeni otwartej (po polskiemu 'na ziemi'), którą ciężko trochę jest zabezpieczyć w całości, wtedy pobieramy próbki z dna leja, z warstwy poniżej (jakieś 15cm), ze ścianek ba różnej wysokości, z korony leja, a także z różnych miejsc w promieniu kilku metrów. Zabezpiecza się też fragmenty urządzenia inicjującego znajdującego się w leju i okolicy. Przy badaniu miejsca wybuchu przestrzennego najważniejsze jest określenie jaka substancja w kontakcie z tlenem mogła wywołać wybuch i tu przyda się wykrywacz gazów albo inna tego typu aparatura.

Przy wybuchach fizycznych należy skupić się na zabezpieczaniu zaworów, elementów instalacji, fragmentów urządzeń, a także dokumentacji dotyczącej stanu technicznego urządzenia.