ślady biologiczne - część 1

"Ślad biologiczny" to taki ślad, który pochodzi od żywego organizmu. Ślady biologiczne w praktyce kryminalistycznej dzieli się na trzy grupy:
- tkanki (np. krew, włosy, naskórek, a także fragmenty roślin)
- wydzieliny (np. ślina, nasienie, pot)
- wydaliny (np. kał, mocz).

Śladem biologicznym są także ślady zębów lub paznokci pozostawione na miejscu zdarzenia (np. ugryzienia albo zadrapania na skórze ofiary, nadgryzione produkty spożywcze).

Ślady biologiczne mogą być bardzo łatwo zniszczone lub zabrudzone przez ekipę medyczną, funkcjonariuszy, postronnych świadków, podczas transportu ciała itp.. Kontakt śladu z czynnikami zewnętrznymi, mającymi na niego niekorzystny wpływ nazywa się kontaminacją. Do szkodliwych czynników należą: środowisko, używane przy pobieraniu narzędzia, sposoby pobierania, odczynniki, mikroorganizmy, członkowie ekipy. Dlatego wskazane jest używanie ubrania ochronnego, wymiana rękawiczek na nowe przy każdym śladzie i stosowanie sprzętu jednorazowego.




Krew

Zawarte w krwi erytrocyty zawierają białka, które jako antygeny grup krwi decydują do jakiej grupy krew należy. Grupa krwi, podobnie jak linie papilarne, nie zmienia się przez całe życie człowieka. Najważniejszym z układów grupowych krwi jest układ grup głównych (AB0) i układ Rh. Krew krąży w organizmie człowieka, a kiedy jej obieg zostanie przerwany, na przykład na skutek mechanicznego urazu, wydostaje się ona na zewnątrz, krzepnie i pozostawia ślady. Podłoże, na którym powstają plamy, nie pozostaje wobec krwi obojętne. Niektóre rodzaje materiałów mogą niszczyć ślady, zmieniać ich wygląd lub wpływać na cechy gatunkowe i grupowe krwi. Wynaczyniona krew zmienia swoją barwę (od jasnoczerwonej poprzez brunatną do zielonej), wsiąka w podłoże albo trudno jej ślady odróżnić od zanieczyszczeń w pobliżu.

Ujawnianie tych śladów odbywa się metodami specyficznymi i niespecyficznymi.
Specyficzne:
-próba mikrospektroposkopowa-wykrywa hemoglobinę i jej pochodne w obrazie widma światła widzialnego
-testy immunochromatograficzne-wykrywają hemoglobinę w reakcji barwnej
Niespecyficzne:
-luminol-w jego obecności hemoglobina i jej pochodne wykazują luminescencję, czyli świecą :)
-testy kontaktowe-polegają na kontakcie gotowych papierków testowych z badaną plamą i informują o obecności krwi odpowiednim zabarwieniem
-zieleń malachitowa-ten test wykorzystuje właściwości peroksydaz, w obecności krwi zabarwia się na kolor niebieskozielony
-test Kastle-Meyera-w którym fenoloftaleina połączona z H2O2 daje kolor czerwony
-test benzydynowy-wycofany ze względu na rakotwórcze właściwości
-test z wodą utlenioną-najprostszy, ale zarazem obciążony największym ryzykiem pomyłki. Po zaaplikowaniu wody utlenionej na plamie powstaje biała piana. Niestety taka sama reakcja zachodzi w obecności mleka, śliny, soków roślinnych i tlenków metali.

Czas krzepnięcia krwi waha się od jednej do 30 minut, rzadko więc spotyka się na miejscu zdarzenia krew w postaci płynnej, częściej jest to krew skrzepła lub wyschnięta. Krew ciekłą lub skrzepłą umieszcza się po części w pojemniku, a po części na szkiełku mikroskopowym i suszy. Należy zabezpieczyć jak najwięcej śladów krwi; w przypadku krwi na tkaninie zabezpiecza się ją przez naszycie białego płótna albo gazy; pobiera się fragmenty podłoża - zarówno ze śladami, jak i czyste; zawilgocone przedmioty ze śladami krwi należy wysuszyć przed przesłaniem ich do badań; jeżeli ślad znajduje się na przedmiocie o dużej wartości materialnej lub historycznej, ślad zabezpiecza biegły. Plamy krwi suchej zabezpiecza się razem z podłożem, zeskrobuje lub zmywa. Plamy na twardych podłożach zabezpiecza się, jeśli to możliwe, z całym podłożem lub jego fragmentem. Narzędzia z plamami krwi zabezpiecza się w całości (jeśli nie jest to oczywiście kombajn zbożowy Bizon, bo nie ma w produkcji jeszcze takich dużych woreczków na próbki).

Ślady zostają niekiedy usunięte. Można wtedy stwierdzić ich obecność za pomocą wody utlenionej albo zaobserwować występowanie innych plam lub ubytków w podłożu. Zaschnięte plamy, jeśli warstwa krwi jest gruba, zeskrobuje się ostrym narzędziem. Plamy cieńsze zmywa się białym płótnem, gazą albo bibułą nasączoną wodą destylowaną bądź fizjologicznym roztworem soli w wodzie destylowanej. Materiał przykłada się do plamy, a następnie nasącza płynem. Póki obecność krwi nie zostanie potwierdzona metodami swoistymi, w dokumentach nie używa się określenia "krew". Ślady krwi służą też do wnioskowania o przebiegu zdarzenia. W takim wypadku należy brać pod uwagę liczbę, wymiary, kształt, umiejscowienie, rozmieszczenie względem siebie oraz rodzaj śladów krwawych. Wyróżnia się następujące rodzaje śladów krwi:

a) wysokości 10 cm, 25 cm i 50 cm pod kątem 90°,
b) wysokości 100 cm, 200 cm i 250 cm pod kątem 90°,
c) wysokości 150 cm pod kątem 45° i 60°

Wysokość, z jakiej spadają krople krwi wpływa na ich kształt. Do 30 cm brzeg plamy jest najczęściej gładki, 30-90 cm - ząbkowany. Jeśli kropla upada z wysokości powyżej 90 cm na obrzeżu powstają promieniste wypustki, stopniowo coraz dłuższe i liczniejsze, oraz wtórne plamki.
Plamy rozpryskowe są podłużne i informują o kierunku przemieszczania się zakrwawionego przedmiotu swoim cieńszymi końcami.
Plamy zamachowe powstają przy ranach tłuczonych lub rąbanych, kiedy narzędzie po zadaniu ciosu zostaje ponownie uniesione, a krew "wyrzucona" np. na sufit. Układają się liniowo i mają kształt wykrzykników.
Wytryski krwi mają miejsce wówczas, gdy uszkodzone zostają naczynia tętnicze. Zazwyczaj, lecz nie zawsze, są ułożone linijnie.
Ścieki tworzą się na powierzchniach pionowych. Dzięki nim można określić pierwotną pozycję ciała lub przedmiotu.
Rozmazy są efektem wycierania plam krwi lub otarcia się zakrwawionego przedmiotu o podłoże.
Odwzorowania to rozmazy, które są odbiciem przedmiotu.
Kałuże powstają na skutek wykrwawienia.





Na podstawie badań plam stwierdza się, czy są one krwią; czy są krwią ludzką, czy zwierzęcą; jeśli ludzką, do jakiego układu grupowego należy; płeć; wiek (noworodek, czy osoba dorosła); jakie było źródło krwawienia; czy materiał dowodowy i porównawczy są identyczne. Ze zwłok pobiera się krew do badań porównawczych, identyfikacyjnych i toksykologicznych. Pobiera się ją z żylnych naczyń powierzchniowych, a ze zwłok wydobytych z pożaru z serca lub głębokich naczyń krwionośnych.