Ślady biologiczne - część 2

Włosy

Włos składa się z korzenia i włosa właściwego. Ten ostatni w przekroju dzieli się na trzy koncentryczne warstwy: istotę rdzenną, istotę korową i powłoczkę. Istota rdzenna we włosach zwierzęcych jest gruba i zwarta, gdy tymczasem we włosach ludzkich cienka i wielokrotnie przerywana. Po stwierdzeniu obecności włosa należy go , jeśli jest suchy, zdjąć z podłoża palcami albo pęsetą z gumowymi nakładkami. Włosy mokre przed zapakowaniem należy wysuszyć. Opakowanie powinno być tak dopasowane, by nie uszkodzić włosa. Włos znaleziony na miejscu zdarzenia powinien być porównany z włosami podejrzanego bądŹ ofiary.
Materiał porównawczy pobiera się wyrywając włosy:
- z głowy - okolica czołowa, ciemieniowa, potyliczna i okolice skroniowe
- z twarzy - wąsów, brody, rzęs i brwi;
- z tułowia - dołów pachowych, klatki piersiowej, wzgórka łonowego;
- z kończyn - podudzi oraz przedramion.


włos ludzki i psi

Materiał porównawczy od zwierząt pobiera się z różnych miejsc ciała w zależności od budowy i koloru. Jeśli ma się już materiał dowodowy i porównawczy, szuka się odpowiedzi czyje włosy znaleziono; czy są ludzkie, czy zwierzęce; jeśli zwierzęce, to od jakiego zwierzęcia pochodzą; z jakiej części ciała; w jaki sposób zostały oddzielone; czy można znaleŹć na nich ślady uszkodzeń np. mechanicznych; czy budowa włosa świadczy o chorobie; czy jego powierzchnia jest zanieczyszczona; czy można określić na jego podstawie grupę krwi; i w końcu czy materiał dowodowy odpowiada materiałowi porównawczemu. W konfrontacji obu materiałów bierze się pod uwagę długość i kształt włosów, ich barwę, kształt cebulki i torebki włosowej, wygląd końca wolnego, rysunek otoczki, właściwości rdzenia, rozmieszczenie pigmentu, grubość włosów, uszkodzenia i schorzenia, zanieczyszczenia. Wynikiem końcowym badania porównawczego włosów, w przypadku zastosowania metod morfologicznych i cytologicznych, jest tylko identyfikacja grupowa. Cebulka włosowa stanowi Źródło materiału do badań DNA.
Ważne są też zanieczyszczenia znajdujące się na włosach mogące dostarczyć informacji o miejscu pracy, zamieszkania itp..

Paznokcie

Kryminalistyczny materiał dowodowy stanowią: paznokcie odłamane, obcięte, odpryski lakieru z paznokci, ślady paznokci. Techniczne zabezpieczenie paznokci odłamanych lub obciętych polega na umieszczeniu ich w probówce lub pudełku. Odpryski lakieru z paznokci umieszcza się w pojemnikach wyłożonych miękkim materiałem. Na podstawie śladów paznokci na ciele ludzkim lub rys na innym podłożu wnioskuje się o zachowaniu się osoby lub osób podczas zdarzenia. Przy pobieraniu materiału dowodowego obcina się paznokcie albo wykonuje odlew silikonowy płytki paznokciowej w przypadku odprysków lakieru. Badanie paznokci odłamanych, obciętych lub lakieru z paznokci przeprowadza się pod mikroskopem. Pod uwagę bierze się wówczas prążki na płytkach, ponieważ są one cechami indywidualnymi.



Inne tkanki

Poza wyżej wymienionymi śladami na miejscu zdarzenia ujawnić można też fragmenty tkanek (np.. naskórek pod paznokciami), fragmenty narządów, tkanki mięśniowej etc.. W takim przypadku ustala się, czy są to tkanki ludzkie; skąd tkanka pochodzi; czy występują w niej substancje grupowe; jaka jest płeć osoby od której tkanka pochodzi. Materiał, zarówno dowodowy, jak i porównawczy należy zabezpieczyć w taki sposób, by ochronić go przed gniciem, np. przez wysuszenie. Wśród fragmentów tkanek mogą występować kawałki skóry z cechami indywidualnymi, takimi jak: linie papilarne, blizny, znamiona barwnikowe lub tatuaże. Na podstawie tych fragmentów tkanek jest możliwa identyfikacja indywidualna człowieka.

Ślady botaniczne

Do śladów botanicznych należą całe rośliny lub ich fragmenty, a także pyłki; mieszanki ziołowe przed lub po zaparzeniu; drewno; gleba; cząstki roślinne i zwierzęce w płynie z wycinków narządów zwłok wyłowionych z wody; i w końcu pyły oraz zabrudzenia zaliczane do mikrośladów. Szczególnym oględzinom poddaje się odzież, obuwie i przedmioty mogące znajdować się na miejscu zdarzenia. Rośliny przed wysłaniem do badań należy wysuszyć i umieścić między kartkami papieru lub bibuły. Ślady botaniczne mają na celu określenie gatunku rośliny; części rośliny, z której fragmenty pochodzą; ekosystemu, z którego pochodzi; ocenę wody ze zbiornika naturalnego pod względem planktonu; składu jakościowego i ilościowego mieszanki ziołowej; czy roślina występuję na tym samym terenie co materiał porównawczy. Na podstawie badań śladów botanicznych można określić między innymi: miejsce zdarzenia; drogi przemieszczania się osoby lub jej ostatniego pobytu; miejsce pracy, zamieszkania, zawód, czas zdarzenia.

Ślady zębów

Jako materiał dowodowy bierze się pod uwagę całe szczęki, pojedyncze zęby i ślady zębów. Szczęka lub zęby są pomocne w ustalaniu tożsamości nieznanych, zeszkieletowanych zwłok. Ślady zębów ujawnia się na żywności, ale też na ciele. Ślady zębów dzielą się na: ślady nagryzienia, nadgryzienia i przegryzienia. Sposób zabezpieczenia śladów zębów pozostaje w ścisłym związku z właściwościami podłoża, na jakim je stwierdzono. Mogą one być pozostawione np. na produktach, które ulegają gniciu, wysuszeniu, rozsypaniu. Należy wtedy wykonać ich odlew w silikonie lub gipsie. Ślady na ciele fotografuje się. Przy pobieraniu materiału porównawczego osoba, od której się go pobiera, musi nagryzać, nadgryzać lub przegryzać podłoże, najlepiej takie samo, jak w wypadku śladów dowodowych. Oprócz tego wykonuje się modele szczęk.

Wydzieliny

Wydzieliny powstają w gruczołach i są przez nie uwalniane. Ponieważ są płynne lub półpłynne występują w postaci plam.

Ślina

Ślady śliny, zazwyczaj niewidoczne gołym okiem, występują na miejscu zdarzenia najczęściej na ustnikach papierosów, naczyniach, znaczkach, kopertach, gumie do żucia. Pobiera się je na bibułę, a następnie suszy. Do badań wystarczają nawet niewielkie ilości materiału. Stwierdzenie w śladzie amylazy śliniankowej i rodanku potasowego stanowi dowód, iż jest to ślad śliny. W świetle uv ślina wykazuje słabe właściwości fluorescencyjne. Próba precypitacyjna stwierdza, czy jest to ślina człowieka.

Nasienie

Oprócz komórek rozrodczych - plemników nasienie zawiera również inne substancje (białko, enzymy itp.), które umożliwiają badanie identyfikacyjne śladów nasienia. Tego rodzaju ślady spotyka się w przypadku zgwałcenia lub czynu lubieżnego. Materiał dowodowy to najczęściej plamy nasienia na odzieży, pościeli, innych tkaninach lub na ciele oraz wymaz pobrany np. z pochwy lub odbytu. Ujawnianie odbywa się za pomocą:
-testu fluorescencyjnego, czyli światła uv
-testu na kwaśną fosfatazę, czyli obecności enzymu produkowanego przez prostatę. Test barwny sygnalizuje jego obecność kolorem fioletoworóżowym
-testu na obecność antygenu prostaty (PSA) wykonywanego przy użyciu gotowych zestawów, w których obecność antygenu pokazuje pojawiający się barwny pasek
-testu na obecność cynku, ponieważ sperma zawiera 10 razy więcej cynku, niż jakikolwiek inny płyn ustrojowy.
Metody specyficzne ujawniania spermy, to przede wszystkim ujawnienie mikroskopowe obecności plemników.

Wilgotne przedmioty z plamami należy przed wysłaniem do badań wysuszyć. Plam nie wolno dotykać, zeskrobywać, zmywać ani zginać, bo giną wtedy miliony niewinnych plemników. Materiałem porównawczym wcale nie musi być również sperma, pobiera się krew i ślinę.

Pot

Gruczoły potowe umieszczone są na powierzchni skóry. Pot, który się z nich uwalnia wsiąka w odzież, która po dłuższym noszeniu przez "wydzielaczy" nabierają właściwości grupowych. Materiał porównawczy do badania plam potu stanowią, podobnie jak w przypadku nasienia, ślina i krew.

Wydzielina potowo-tłuszczowa

Wydzielina potowo-tłuszczowa występuje w przypadku odbitek linii papilarnych. Można z nich pobrać materiał biologiczny, który jeśli nie da się dokonać identyfikacji daktyloskopijnej, może służyć do określenia przynależności grupowej lub DNA. Użyć w tym celu można tylko śladów pozostawionych na niechłonnych podłożach. Ślady przesyła się do badań wraz z podłożem.

Wydaliny

Wydaliny to te substancje, które w naturalny sposób są usuwane przez organizm, jako produkty przemiany materii. Wydalinami są: kał, mocz, smółka płodowa, ropa itp. Jako ślady kryminalistyczne wydaliny występują w postaci plam lub luźno związanych z podłożem cząstek (np. kał).

Kał

W skład kału wchodzą resztki pokarmowe, produkty fermentacji, flora bakteryjna, krew, pasożyty etc.. Jako materiał dowodowy kał może występować w tej samej postaci, w jakiej został wydalony, w postaci plam na odzieży lub innych przedmiotach. Jeżeli kał występuje w postaci cząstek, niewielką część umieszcza się na szkiełku mikroskopowym. Odzież z plamami kału przesyła się do badania po wysuszeniu. Materiał porównawczy stanowi pierwszy kał wydalony przez podejrzanego lub kał pobrany ze zwłok z końcowego odcinka jelita grubego. Pobranie materiału porównawczego od osoby należy dokonać nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili wydalenia kału dowodowego. Pobieranie kału porównawczego po upływie 24 godzin jest bezcelowe, ponieważ skład kału jest zależny od diety. Na podstawie badania kału można w przybliżeniu ustalić skład pokarmu z ostatnich 24 godzin oraz obecność pasożytów w jelitach.

Wymiociny

Wymiociny to zawartość żołądka i dwunastnicy wydaloną przez jamę ustną w trakcie ruchów antyperystaltycznych górnego odcinka przewodu pokarmowego; mogą być objawem zatrucia, urazu głowy lub innego schorzenia. W niektórych przypadkach wymiociny są reakcją organizmu na silny stres psychiczny. Wymiociny ujawnione podczas oględzin należy zebrać na gazę i umieścić bez suszenia w szklanym naczyniu z hermetycznym zamknięciem. Badanie wymiocin przeprowadza się w celu stwierdzenia obecności trucizn lub określenia składu ostatniego posiłku.