Fantastyka książki: Fiasko

Autor     Stanisław Lem
Kraj wydania     Polska
Język     polski
Data pierwszego wydania     1987
Wydawca     Wydawnictwo Literackie
Typ utworu     Powieść fantastyczno-naukowa

Fiasko – powieść fantastyczno-naukowa Stanisława Lema wydana w 1987 roku przez Wydawnictwo Literackie. Jej fabuła obraca się wokół konfrontacji człowieka z naturą kosmosu oraz inteligencją pozaziemską i pozostaje w związku treściowym z wcześniejszym cyklem Opowieści o pilocie Pirxie tego samego autora.

Fabuła

Pierwotnie akcja toczy się na Tytanie, księżycu Saturna, gdzie bohater Angus Parvis poszukując zaginionych budowniczych kopalni oraz komandora Pirxa, który ruszył im na ratunek, sam popełnia błąd w obcym człowiekowi, mieszkańcowi Ziemi, terenie i staje w obliczu nieuchronnej śmierci. W nadziei wskrzeszenia przy pomocy przyszłych zdobyczy nauki, dokonuje aktu szczególnego samobójstwa przez poddanie się hibernacji.

Po około stuleciu, na pokładzie rakiety zmierzającej w kierunku nieznanej cywilizacji pozaziemskiej, zostaje ożywiona jedna z osób, których ciała odnaleziono na Tytanie. Naukowcy przypuszczają, że uratowanym może być Parvis lub Pirx, lecz również po wskrzeszeniu, członkom załogi nie udaje się ustalić jego danych personalnych, w związku z czym występuje dalej pod przybranym imieniem i nazwiskiem jako Marek Tempe. Konstrukcja powieści, wykluczająca tzw. narratora wszechwiedzącego, pozostawia czytelnika w niepewności co możliwego rozwiązania zagadki tożsamości bohatera.

Kiedy statek dolatuje do celu, jedno z najistotniejszych zadań w zakresie kontaktu bezpośredniego z obcą cywilizacją zostaje powierzone wskrzeszonemu. Porozumienie między "braćmi w rozumie" okazuje się jednak ostatecznie niemożliwe na skutek zbyt głębokich różnic biologicznych oraz kulturowych i kończy się tytułowym fiaskiem.

Będąc ostatnią z powieści Stanisława Lema, stanowi ona szczególne podsumowanie wielowątkowej beletrystycznej twórczości pisarza. Wielostronnie i dynamicznie przedstawia w niej uwikłanie człowieka we własną naturę, zdeterminowaną ziemskimi warunkami. W ten sposób autor, nie po raz pierwszy, sceptycznie odnosi się do możliwości kontaktu z naszymi "braćmi w Kosmosie". Ostateczną przeszkodą okazuje się nie sama odległość, lecz odmienność.