Fantastyka pisarze: Arkadij Natanowicz Strugacki - o autorach

Arkadij Natanowicz Strugacki
(Аркадий Натанович Стругацкий, ur. 28 sierpnia 1925 w Batumi, zm. 12 października 1991 w Moskwie) i Borys Natanowicz Strugacki (Борис Натанович Стругацкий, ur. 15 kwietnia 1933 w Leningradzie) to rosyjscy pisarze science fiction, bracia, piszący wspólnie.

Braci Strugackich zalicza się do klasyków światowej fantastyki. Zdobyli ogromną popularność zarówno w swej ojczyźnie jak i poza jej granicami.

Strugaccy przyszli na świat w inteligenckiej rodzinie, ich dzieciństwo upłynęło pod znakiem wojny, przeżyli blokadę Leningradu. Arkadij ukończył Aktiubińską Wyższą Szkołę Artyleryjską, a następnie japonistykę, również na wojskowej uczelni. Do 1955 r. służył w armii na Dalekim Wschodzie, później pracował w wydawnictwach w stolicy. Borys, po ukończeniu astronomii na leningradzkim uniwersytecie, pracował w obserwatorium.

Ogromna większość utworów, które wyszły spod piór braci Strugackich, jest ich wspólnym dziełem. Na pracy literackiej skupili się oni w końcu lat pięćdziesiątych, oficjalne uznanie - łączące się z możliwością druku w prestiżowych pismach literackich, czy też tworzenia scenariuszy do filmów na podstawie swych utworów - zdobyli dopiero na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

Twórczość Strugackich pod wieloma względami wyróżniała się na tle całości literatury fantastycznej powstającej w ZSRR. Bohaterowie tworzeni przez nich byli ludźmi z krwi i kości, z wszelkimi ludzkimi słabościami, wątpliwościami, lękami. Kosmos przedstawiony przez nich jest dla człowieka zagadką, próby jego poznawania to nie spektakularne, pełne sukcesów misje - droga do odkrycia choć skrawka prawdy o świecie gwiazd jest dla człowieka trudna, niebezpieczna i nie sposób poruszać się po niej szybko.

W swej prozie Strugaccy stawiają stopniowo coraz więcej pytań, między innymi o dobro i zło, o naturę człowieka, o granice ludzkiego poznania, tak w zakresie wiedzy o otaczającym świecie, jak i samowiedzy. Poruszają problemy etyki, odpowiedzialności władzy, kierunku rozwoju świata. Kreślone przez nich wizje, początkowo tchnące optymizmem, stają się coraz bardziej złożone, niepokojące, pozbawione prostych rozwiązań i niedopuszczające jednoznacznych interpretacji.

Kolejne wznowienia utworów braci Strugackich świadczą o ich nieustającej popularności. Niektóre dzieła doczekały się ekranizacji (np. Piknik na skraju drogi stał się inspiracją filmu Andrieja Tarkowskiego Stalker, Strugaccy byli współautorami scenariusza; a także gry komputerowej "S.T.A.L.K.E.R."). Twórczość braci nie tylko zyskała uznanie czytelników nurtu science fiction, ale i wpisała się do historii światowej literatury.

Bibliografia (wybór)

    * Powieści (ros. романы „romany”)
          o 1959 - Страна багровых туч ("Strana bagrovych tucz") - W krainie purpurowych obłoków
          o 1962 - Возвращение (Полдень, 22-й век) ("Vozvraszczenie (Polden'. 22-j vek)") - Południe, XXII wiek
          o 1963 - Далёкая Радуга ("Dalekaja Raduga") - Daleka tęcza
          o 1963 - Трудно быть богом ("Trudno byt' bogom") - Trudno być bogiem
          o 1965 - Хищные вещи века ("Chiszcznye veszczi veka") - Drapieżność naszego wieku
          o 1965 - Понедельник начинается в субботу ("Ponedel'nik naczinaetsja v subbotu") - Poniedziałek zaczyna się w sobotę
          o 1966 - Улитка на склоне ("Ulitka na sklone") - Ślimak na zboczu
          o 1967 - Второе нашествие марсиан: Записки здравомыслящего ("Vtoroe naszestvie marsian. Zapiski zdravomysljaszczego") - Drugi najazd Marsjan
          o 1968 - Сказка о тройке ("Skazka o Trojke") - Bajka o Trójce
          o 1969 - Обитаемый остров ("Obitaemyj ostrov") - Przenicowany świat
          o 1970 - Отель „У погибшего Альпиниста“ ("Otel' „U pogibszego Al'pinista“") - Sprawa zabójstwa/Hotel pod poległym alpinistą
          o 1971 - Малыш ("Malysz") - Koniec akcji Arka/Koniec eksperymentu „Arka“
          o 1972 - Гадкие лебеди ("Gadkie lebedi") - Pora deszczów
          o 1972 - Пикник на обочине ("Piknik na oboczine") - Piknik na skraju drogi
          o 1974 - Экспедиция в преисподнюю ("Ekspedicija v preispodnjuju") - Ekspedycja do piekła (jako S. Jarosławcew)
          o 1976 - За миллиард лет до конца света: Рукопись, обнаруженная при странных обстоятельствах - ("Za milliard let do konca sveta. Rukopis' obnarużennaja pri strannych obstojatel'stvach") - Miliard lat przed końcem świata. Rękopis odnaleziony w zagadkowych okolicznościach
          o 1979 - Жук в муравейнике ("Żuk v muravejnike") - Żuk w mrowisku
          o 1980 - Повесть о дружбе и недружбе ("Povest' o drużbe i nedrużbe") - O przyjaźni prawdziwej
          o 1985 - Волны гасят ветер ("Volny gasjat veter") - Fale gaszą wiatr/Fale tłumią wiatr
          o 1986 - Хромая судьба ("Chromaja sud'ba") - Kulawy los
          o 1988 - Отягощенные злом, или сорок лет спустя ("Otjagoszczennye zlom, ili Sorok let spustja") - Niedoskonali
          o 1988 - Град обреченный ("Grad obreczennyj") - Miasto skazane
          o 1994 - Поиск предназначения, или Двадцать седьмая теорема этики - Poszukiwanie przeznaczenia albo 27 twierdzenie etyki (Borys Strugacki)
          o 2003 - Бессильные мира сего - Bezsilni tego świata (Borys Strugacki)

    * Opowiadania (ros. рассказы "rasskazy")
          o 1960 - Путь на Амальтею ("Put' na Amal'teju") - Lot na Amalteę
          o 1962 - Стажеры ("Stażory") - Stażyści
          o 1962 - Попытка к бегству ("Popytka k begstvu") - Próba ucieczki
          o 1974 - Парень из преисподней ("Paren' iz preispodnej") - Przyjaciel z piekła
          o 1984 - Подробности жизни Никиты Воронцова ("Podrobnosti żizni Nikity Voroncova") - Szczegóły życia Nikity Woroncowa (jako S. Jarosławcew)

    * Nowele (ros. повести „powiesti”)
          o 1958 - Спонтанный Рефлекс ("Spontannyj refleks") - Odruch samorzutny
          o 1958 - Извне ("Izvne") - Z zewnątrz
          o 1959 - Шесть Спичек ("Szest' spiczek") - Sześć zapałek
          o 1959 - Забытый Эксперимент ("Zabytyj eksperiment") - Zapomniany eksperyment
          o 1959 - Белый конус Алаида ("Belyj konus Alaida") - Biały stożek Ałaidu
          o 1959 - Испытание „СКИБР“ ("Ispytanie „Skibr“") - Próba cybkora
          o 1960 - Ночь на Марсе ("Nocz' na Marse") - Noc na Marsie
          o 1962 - О странствующих и путешествующих ("O stranstvujuszczich i putieszestvujuszczich") - O wędrowcach i podróżnikach

    * Inne
          o 1981 - Машина желаний ("Maszina żelanij") - Maszyna życzeń (scenariusz filmowy)
          o 1986 - Пять ложек эликсира ("Pjat' lożek eliksira") - Pięć łyżek eliksiru (scenariusz filmowy)
          o 1990 - Жиды города Питера, или невеселые беседы при свечах ("„Żidy goroda Pitera“, ili Neveselye besedy pri sveczach") - Żydzi miasta Petersburga (sztuka teatralna)