Philip Kindred Dick, Philip K. Dick (ur. 16 grudnia 1928 w Chicago, zm. 2 marca 1982 w Santa Ana w Kalifornii) – amerykański pisarz science fiction, który miał znaczący wpływ na rozwój tego gatunku literackiego.
Życie
Pomimo licznych znajomości w środowisku pisarzy science fiction (m.in. przyjaźni z Robertem Heinleinem) za życia nie był szerzej znany miłośnikom tego gatunku. Dopiero w latach 90. XX wieku jego twórczość – połączenie klasycznej prozy z fantastyką, rozważaniami teologicznymi w specyficznym psychodeliczno-solipsystycznym klimacie – zyskała uznanie czytelników i krytyków.
Na początku drogi twórczej Dick w kręgach fantastycznych uznawany był za pisarza zbyt ambitnego, trudnego, natomiast z kręgów głównego nurtu (mainstreamu) odrzucany był natychmiast z uwagi na pisanie pod szyldem SF. Jego popularność jako pisarza odmieniły dwie książki. Pierwsza to "Człowiek z Wysokiego Zamku" (The Man in the High Castle) napisana w 1961 r. Za powieść tę pisarz został uhonorowany jedną z dwóch najważniejszych nagród w dziedzinie literatury fantastycznej – nagrodą Hugo. Druga to "Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?" (Do Androids Dream of Electric Sheep?) wydana w 1968 r., na podstawie której na początku lat osiemdziesiątych nakręcony został film Blade Runner (Łowca androidów).
Od początku twórczość Philipa K. Dicka cechowała problematyka natury rzeczywistości i człowieka. W swoich książkach Dick rozważał kwestie filozoficzne: co to znaczy być człowiekiem? (Do Androids Dream of Electric Sheep?, The Man in the High Castle, Confessions of a Crap Artist), czy to, co widzimy, to co, nas otacza, istnieje naprawdę, czy też jest to tylko złudzenie? (Trzy Stygmaty Palmera Eldritcha, Ubik); jaka jest natura wszechświata? (Valis, Boża Inwazja).
W życiu prywatnym Dick żenił się pięć razy i miał troje dzieci. Nadużywał alkoholu i narkotyków, zaś swoje uzależnienie tłumaczył tym, iż od dziecka musiał brać dużo leków i stąd wzięło się jego przyzwyczajenie do pigułek. Wiele wskazuje na to, że właśnie pod wpływem środków psychoaktywnych powstała znaczna część twórczości Dicka. Niektórzy łączą jego uzależnienie z dużym tempem pisania: w ciągu dwóch lat, w czasie największego uzależnienia, napisał 11 powieści i około 60 opowiadań (w tym Trzy Stygmaty Palmera Eldritcha). Okres uzależnienia stał się także prawdopodobnie inspiracją do napisania książki Przez ciemne zwierciadło (A Scanner Darkly), wydanej w 1977 r., pokazującej wizję świata degradowanego zarówno przez narkotyki, jak i organizacje starające się zapobiegać zjawisku narkomanii.
U Dicka stwierdzono także schizofrenię paranoidalną (choć biografia Dicka pt. "Boże inwazje" autorstwa Lawrence'a Sutina podaje iż był on po prostu "dziwakiem" i w żadnym wypadku nie był chory psychicznie, jednak miał taką opinię), dodatkowo wzmacnianą przez używanie środków psychoaktywnych. Widoczne były objawy tej choroby – pisarz wielokrotne napadał na żony, zamykał się w domu ze strachu. Uważa się jednak, że choroba także inspirowała go w pracy twórczej, m.in. przy trylogii Valis. W pewnym czasie wierzył, że Stanisław Lem to prowokacja komunistów, za którą kryje się grupa pisarzy działających na zlecenie partii komunistycznej, by przejąć kontrolę nad opinią publiczną. Dowodem tego miała być mnogość stylów pisarskich Lema i szeroka tematyka jego dzieł, a także nietypowe, niesłowiańskie nazwisko mogące być skrótem jakiejś tajnej komórki. P.K. Dick pisał nawet w tej kwestii do FBI.
Dick zmarł w roku 1982 po trzech kolejnych atakach serca w szpitalu w Santa Ana w Kalifornii. Zostawił po sobie bogaty dorobek literacki i olbrzymią rzeszę wielbicieli, w niektórych kręgach jest pisarzem kultowym. Niedoceniany przez większość życia, dopiero tuż przed śmiercią osiągnął stan finansowej stabilności, jednak szeroką popularność jego utwory zdobyły dopiero po jego śmierci.
Twórczość
Nowele i opowiadania
- Chwyt reklamowy (Sales Pitch)
- Cudowna broń
- Człowiekiem jest... (Human Is, 1955)
- Czysta gra (Fair Game) napis. 1953 wyd. 1959
- Dr Futurity (napis. 1953, wyd. 1954 jako nowela Time Pawn, popr. i wyd. w 1959)
- Druga odmiana (Second Variety, 1953)
- Elektryczna mrówka (The Electric Ant, 1969)
- Epoka Beztroskiej Pat (Czas Żwawej Pat, The Days of Perky Pat, 1953)
- Gdyby nie było Benny'ego Cemoliego (If There Were No Benny Cemoli, 1963)
- Gra nielosowa (A Game of Unchance)
- Inaczej, niżby się zdawało (Not By Its Cover)
- Foster, już nie żyjesz (Foster, You're Dead, 1954)
- Gdzie kryje się wub lub Reszta jest łabem (Beyond Lies the Wub, 1952)
- Kolonia (Colony, napis. 1952, wyd. 1953)
- Król Elfów (1953)
- Krótki, szczęśliwy żywot brązowego Oxforda
- Mała Czarna Skrzynka (The Little Black Box, 1964)
- Małe co nieco dla nas, temponautów (A Little Somethink for Us Tempunauts, 1974)
- Majstersztyk (Precious Artifact, napis. 1963, wyd. 1964)
- Mecz rewanżowy (Return Match)
- Miniaturowe miasto (Miasteczko, Small Town)
- Model numer 2
- Na obraz i podobieństwo Yanceya (The Mold of Yancy, 1955)
- Niania
- Nie zrekonstruowane M (The Unreconstructed M, 1956)
- Och, być Bloblem! (Oh, to Be a Blobel!, 1964)
- Ofiara
- Ostatni Pan i Władca, ([ ])
- Ojcowskie alter ego (Kopia ojca, The Father-thing, 1954)
- Oszust (Kłamca, Mistyfikator, Impostor – test na człowieczeństwo, Impostor, 1953)
- Pani od ciasteczek (napis. 1952, wyd. 1953)
- Pełzacze
- Przedludzie (The Pre-Persons, 1974)
- Przez ciemne zwierciadło
- Przypomnimy to panu hurtowo (We Can Remember It for You Wholesale, 1966)
- Raport mniejszości (The Minority Report, 1956)
- Roog (1953)
- Sonda przyszłości (Meddler)
- Stowarzyszenie
- Śniadanie o zmierzchu (Śniadanie o brzasku, Breakfast at Twilight, 1954)
- Świat Jona (Świat Jonesa, Jon's World)
- W lepszym świecie
- Wezwanie do naprawy (Service Call, 1955)
- Wiara naszych ojców (Faith of Our Fathers, 1967)
- Wisielec
- Wojna z Fnoolami (The War with the Fnools)
- Za drzwiami
- Zapłata (Paycheck, 1953)
- Zastępca
- Zautomatyzowana fabryka (Autofac, napis. 1954, wyd. 1955)
- Zbędny (Expendable, 1953)
- Złoty człowiek (Złotoskóry, The Golden Man)
Powieści
- A teraz zaczekaj na zeszły rok (Now Wait for Last Year, napis. 1963, popr. 1965, wyd. 1966)
- Blade Runner. Czy androidy marzą o elektrycznych owcach? (Do Androids Dream of Electric Sheep?, napis. 1966, wyd. 1968)
- Boża inwazja (The Divine Invasion, napis. 1980, wyd. 1981)
- Cudowna broń (The Zap Gun, napis. 1964, wyd. 1967)
- Człowiek o jednakowych zębach (The Man Whose Teeth Were Exactly Alike, napis. 1960, wyd. 1984)
- Człowiek z Wysokiego Zamku (The Man in the High Castle, napis. 1961, wyd. 1962, nagroda Hugo 1963)
- Czas poza czasem (Time Out of Joint, 1959)
- Dr Futurity (''Dr. Futurity, 1959)
- Deus Irae (wspólnie z Rogerem Zelaznym, Deus Irae, 1976)
- Doktor Bluthgeld, (Dr. Bloodmoney or How We Got Along After the Bomb, napis. 1963, wyd. 1965)
- Galaktyczny Druciarz (Druciarz Galaktyki, Galactic Pot-Healer, napis. 1967-1968, wyd. 1969)
- Inna Ziemia (The Crack in Space, 1966)
- Klany księżyca Alfy (Clans of the Alphane Moon), 1964)
- Kosmiczne marionetki (The Cosmic Puppets, 1953)
- Labirynt śmierci (A Maze of Death, napis. 1968, wyd. 1970)
- Mary and the Giant (napis. 1953-1955, wyd. 1987)
- Marsjański poślizg w czasie (Martian Time-Slip, napis. 1962, wyd. 1964)
- Możemy cię zbudować (''We Can Build You, napis. 1962, wyd. 1962)
- Na terenie Miltona Lumky'ego (In Milton Lumky Territory, 1985)
- Nasi przyjaciele z Frolixa 8 (Our Friends from Frolix 8, napis. 1968-1969, wyd. 1970)
- Oko na niebie (Eye in the Sky, napis. 1955, wyd. 1957)
- Paszcza Wieloryba (The Unteleported Man, inny tyt. "Lies, Inc.", napis. 1964-1965, wyd. 1966)
- Płyńcie łzy moje, rzekł policjant (Flow my Tears, the Policeman Said, napis. 1970, popr. 1973, wyd. 1974)
- Prawda półostateczna (The Penultimate Truth, 1964)
- Przez ciemne zwierciadło (A Scanner Darkly, napis. 1973, popr. 1975, wyd. 1977)
- Radio wolne Albemuth (Radio Free Albemuth, napis. 1976, wyd. 1985)
- Simulakra (The Simulacra, napis. 1963, wyd. 1964)
- Słoneczna loteria (Solar Lottery, 1955)
- Świat Jonesa (The World Jones Made, napis. 1954, wyd. 1956)
- Transmigracja Timothy'ego Archera (The Transmigration of Timothy Archer, napis. 1981, wyd. 1982)
- Trzy stygmaty Palmera Eldritcha (The Three Stigmata of Palmer Eldritch, napis. 1964, wyd. 1965)
- Tytańscy Gracze (The Game-Players of Titan, 1963)
- Ubik (Ubik, napis. 1966, wyd. 1969)
- Valis (Valis, napis. 1978, wyd. 1981)
- Wbrew wskazówkom zegara (Counter-Clock World, napis. 1965, wyd. 1967)
- Wyznania łgarza (Confessions of a Crap Artist, napis. 1959, wyd. 1975)
Filmy nakręcone na postawie twórczości Philipa K. Dicka
- Łowca androidów (1982, Blade Runner) – na podstawie powieści Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?. IMDB
- Pamięć absolutna (1990, Total Recall) – na podstawie opowiadania Przypomnimy to panu hurtowo. IMDB
- Confessions d'un Barjo (1992) – na podstawie powieści Confessions of a Crap Artist. IMDB
- Tajemnica Syriusza (1995, Screamers) – na podstawie opowiadania Druga odmiana. IMDB
- Impostor: Test na człowieczeństwo (2002) – na podstawie opowiadania pod tytułem (Impostor). IMDB
- Raport mniejszości (2002, Minority Report) – na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem. IMDB
- Zapłata (2003, Paycheck) – na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem. IMDB
- Przez ciemne zwierciadło (2006, A Scanner Darkly) – na podstawie powieści pod tym samym tytułem. IMDB
- Next (2007, Next) – na podstawie opowiadania The Golden Man. IMDB
Inne dzieła inspirowane twórczością Philipa K. Dicka
- W 1998 roku wydano grę komputerową której realia oraz tytuł (Ubik) zaczerpnięto z jednej z powieści pisarza.
- 1989 Boże inwazje. Życie Philipa K. Dicka"([Divine Invasions: A Life of Philip K. Dick]); Lawrence Sutin; Biografia pisarza. Wyd. polskie:I Zysk i S-ka, Poznań 1999; II Przełożył Lech Jęczmyk,Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2005, ISBN 83-7301-648-1.
- W 2006 roku w Teatrze Starym w Krakowie wystawiono przedstawienie na podstawie Trzech stygmatów Palmera Eldritcha.
Polskie wydania powieści, opowiadań i nowel (część)
Zbiory opowiadań
- Zapłata. Przełożyli Agnieszka Kuc i Janusz Margański, Wydawnicto Literackie, Kraków 2004, wydanie I. ISBN 83-08-03543-4 (12 opowiadań)
- Opowiadania najlepsze. Przełożyli Jan Karłowski, Tomasz Olijasz, Miachał Begiert, Wstęp: John Brunner Rzeczywistość Philipa K. Dicka, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1998, wydanie I. ISBN 83-7120-589-9 (19 opowiadań, wstęp, posłowie autora)
- Krótki, szczęśliwy żywot brązowego Oxforda. Prószyński i S-ka, 1 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2000. (25 opowiadań)
- Impostor (2003), Przypomnimy to panu hurtowo (2003). Prószyński i S-ka, 2 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2002, 2003.
- Czysta gra. Prószyński i S-ka, 3 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2002.
- My zdobywcy. Prószyński i S-ka, 4 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 1999, 2002.
- Oko Sybilli. Prószyński i S-ka, 5 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2001.
- Ostatni Pan i Władca, Amber 1990.
- Raport Mniejszości, Amber 2002.
Powieści
(kolejność chronologiczna, według czasu napisania)
- Głosy z ulicy Voices from the street Jarosław Rybski Rebis Salamandra 2008
- Dr Futurity Dr Futurity Maciej Pintara Amber Mistrzowie SF i Fantasy 1997
- Kosmiczne marionetki The Cosmic Puppets Jadwiga Andruszkiewicz-Fiejtek Arax - 1990
- Słoneczna loteria Solar Lottery Jan Zieliński Czytelnik "Z kosmonautą" 1981
- Świat Jonesa The World Jones Made Norbert Radomski Rebis - Poznań 2000
- Oko na niebie Eye in the Sky Katarzyna Mioduszewicz Mizar, Amber Mistrzowie SF 1994
- Czas poza czasem Time out of Joint Robert Reszke Amber Mistrzowie SF Warszawa 1994
- Na terenie Miltona Lumky'ego In Milton Lumky Territory Radosław Kot Rebis - Poznań 2001
- Wyznania łgarza Confessions of a Crap Artist Tomasz Jabłoński Rebis Salamandra 1998
- Człowiek o jednakowych zębach The Man Whose Teeth Were All Exactly Alike
- Człowiek z Wysokiego Zamku The Man in the High Castle Lech Jęczmyk Czytelnik "Z kosmonautą"
- Możemy Cię zbudować We Can Build You Tomasz Hornowski Rebis - Poznań 2001
- Marsjański Poślizg w Czasie Martian Time-Slip Małgorzata Fiałkowska Amber Mistrzowie SF i Fantasy Warszawa 1994
- Doktor Bluthgeld Tomasz Jabłoński Rebis Salamandra Poznań 1997 (Wydanie II 1999)
- Tytańscy gracze The Game-Players of Titan Teresa Tyszowiecka-Tarkowska Zysk i S-ka
- Simulakra The Simulacra Jarosław Jóźwiak Alfa Biblioteka Fantastyki Warszawa 1998
- Inna Ziemia The Crack in Space Marta Koźbiał Amber Mistrzowie SF i Fantasy Warszawa 1999
- A teraz zaczekaj na zeszły rok Now Wait for Last Year Grażyna Grygiel, Piotr Staniewski
- Teraz czekaj na zeszły rok Jacek Spólny Rebis - Poznań 2001
- Klany Księzyca Alfy Clans of the Alphane Moon Agata Dudkiewicz Phantom Press
- Trzy stygmaty Palmera Eldritcha The Three Stigmata of Palmer Eldritch
- Cudowna broń The Zap Gun Małgorzata Fiałkowska, Cezary Frąc
- Prawda półostateczna The Penultimate Truth Jarosław Jóźwiak
- Deus Irae Deus Irae Paweł Kruk Zysk i S-ka - 1996
- Paszcza Wieloryba The Unteleported Man Mirosław Kościuk Zysk i S-ka - Warszawa 1999
- Wbrew wskazówkom zegara Counter Clock World Maciej Szymański Rebis - Poznań 2002
- Blade Runner (Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?) Do Androids Dream of Electric Sheep? Sławomir Kędzierski
- Ubik Ubik Michał Ronikier Wydawnictwo Literackie Stanisław Lem poleca 1975
- Galaktyczny Druciarz Galactic Pot-Healer Cezary Ostrowski Rebis - Poznań 1996
- Druciarz Galaktyki Jacek Spólny Rebis - Poznań 2002
- Labirynt Śmierci A Maze of Death Arkadiusz Nakoniecznik Alfa Fantastyka Warszawa 1992
- Nasi przyjaciele z Frolixa 8 Our Friends from Frolix 8 Wiesław Lipowski
- Płyńcie łzy moje rzekł policjant Flow My Tears, The Policeman Said Zbigniew A. Królicki
- Przez ciemne zwierciadło A Scanner Darkly Tomasz Jabłoński
- Radio Wolne Albemuth Radio Free Albemuth Tomasz Bieroń Zysk i S-ka
- VALIS VALIS Lech Jęczmyk Rebis Salamandra 1994 ISBN 83-7120-018-8
- Boża inwazja The Divine Invasion Lech Jęczmyk Zysk i S-ka Kameleon 1996
- Transmigracja Timothy'ego Archera - The Transmigration of Timothy Archer
