Lekarz

Mitologia

Asklepios (Eskulap) – syn Apollina i Koronis, tajniki sztuki lekarskiej wyjawił mu centaur Chejron, Asklepios to buntownik, pomagając ludziom osłabiał władzę bogów, ocalał ludzi od gnębiących ich chorób i śmierci, srogi Zeus zabił go za to piorunem.

•    Prus B., Lalka

Dr Szuman, przyjaciel Wokulskiego, Żyd, w młodości przeżył nieszczęśliwą miłość, chciał popełnić samobójstwo, później rozpoczął badania nad rasami ludzkimi; miłość i walka w powstaniu go rozczarowały, jego pasją są badania naukowe.

•    Flaubert G., Pani Bovary

Karol Bovary, prowincjonalny lekarz, jego eksperymenty medyczne kończą się fiaskiem, niekompetentny, nieudolny, skutki jego nieudanych zabiegów muszą poprawiać inni lekarze.

•    Ibsen H., Dom lalki

Nieszkodliwy, ponury staruszek, doktor, przyjaciel domu Helmerów, przez lata ukrywa swój dramat, o chorobie zawiadamia przyjaciół wysyłając swój nekrolog.


•    Żeromski S., Ludzie bezdomni

Tomasz Judym, nonkonformista, przeciwstawia się środowisku lekarzy, walcząc o godne warunki życia dla ubogich pacjentów, przypłaca to wyobcowaniem, niższymi dochodami, brakiem życia prywatnego; zawód był jego powołaniem, życiowym zadaniem oraz spłacanie długu zaciągniętego wobec środowiska, z którego pochodził.
Środowisko lekarzy z doktorem Czerniszem na czele wiedzie wygodny żywot, leczy ludzi bogatych, w sprawy ubogich pacjentów się nie angażuje, nie chce dostrzegać problemu.

•    Żeromski S., Siłaczka

Dr Obarecki zapomniał o ideałach młodości, jest lekarzem ludzi bogatych.

•    Bułhakow M., Mistrz i Małgorzata

Psychiatra, dr Stawiński jest dyrektorem szpitala psychiatrycznego, uwikłany w system, w placówce przebywają nie tylko chorzy, ale też ci, którzy ukrywają się przed systemem; dr wykonuje swe obowiązki, nie zwracając uwagi na dziwne zdarzenia w szpitalu.

•    Czechow A., Wujaszek Wania

Michaił Lwowicz Astrow – prowincjonalny lekarz, rozczarowany życiem, krytycznie ocenia swe środowisko, ale nie jest w stanie działać, popada w alkoholizm i uważa się za jednego z wielu.

•    Czechow A., Trzy siostry

Iwan Romanowicz Czebutykin – lekarz wojskowy, człowiek zgorzkniały, znudzony, nie ma zaufania do swych zawodowych umiejętności, mówi, że zapomniał, jak się leczy ludzi.

•    Kuncewiczowa M., Cudzoziemka

Dr Gerhard z Królewca uświadamia zgorzkniałej Róży, że czas bez uśmiechu jest czasem straconym; leczył jej chorą duszę, mimo że zgłosiła się do niego z problemami kardiologicznymi.

•    Nałkowska Z., Medaliony

Prof. Spanner – lekarz, dla którego stosy ciał ludzkich to materiał doświadczalny, surowiec do produkcji przemysłowej, w opowiadaniu pt. Dno jedna z kobiet relacjonuje przebieg eksperymentów medycznych przeprowadzanych na więźniach.

•    Krall H., Zdążyć przed Panem Bogiem

Marek Edelman podczas powstania warszawskiego uratował niejednego człowieka z getta przed śmiercią, po wojnie jako lekarz ratował ludzi na stole operacyjnym, wykonywał zawód z myślą, by choć trochę przedłużyć komuś życie i wyrwać ze szponów śmierci.

•    Herling – Grudziński G., Inny świat

Lekarze szpitala obozowego byli dla więźniów ostoją, więźniów traktowali z szacunkiem, starali się pomóc.

•    Choromański M., Zazdrość i medycyna

Pasją doktora Tamten była medycyna i kobiety, bardzo emocjonalnie podchodzi do komplikacji podczas operacji Rebeki, z którą miał romans.

•    Remarque E. M. – Łuk triumfalny

Dr Ludwik Fresenburg, Niemiec, nielegalny emigrant ukrywający się w Paryżu, chirurg, zabija dawnego oprawcę z gestapo, dokonuje eutanazji na swojej byłej narzeczonej; szlachetny, z drugiej strony dokonuje zbrodni.

•    Mann T., Czarodziejska góra

Dr Behrens i inni nie służą pacjentom, zależy im na jak najdłuższym pobycie kuracjuszy w sanatorium, mimo że to nie służy ich zdrowiu.

•    Grochowisk S., Lekcja anatomii (Rembrandta)

Podmiot liryczny wiersza to dr Tulp, objaśniający kolejne czynności podczas sekcji zwłok uczniom, którzy oczekują wyjaśnienia cielesno – duchowej natury człowieka.

•    Camus A., Dżuma

Bernard Rieux – lekarz z misją, mimo że postępuje heroicznie, nie uważa się za bohatera, walczy o życie każdego człowieka, bo człowiek i jego godność to dla doktora najwyższe wartości.

•    Irving J. Regulamin tłoczni win

Wilbur Larch – lekarz położnik, dokonujący także aborcji, łamie prawo, z jednej strony pomaga dzieciom przychodzącym na świat i opiekuje się niechcianymi dziećmi w sierocińcu, z drugiej pozbawia inne dzieci życia; oba zajęcia traktuje jak misję.

•    Chwin S., Hanneman

Chirurg z Gdańska, syn Niemki i Polaka, ze względu na swe pochodzenie spotyka się z niechęcią, jest wyalienowany, ostatecznie opuszcza swe ukochane miasto.

•    Harris T., Czerwony smok

Dr Hannibal Lecter – genialny psychiatra o nienagannych manierach, podczas praktyki leczył kanibali, sam też nim był, seryjny morderca.

Motyw lekarza w innych dziedzinach sztuki

•    malarstwo
- Rembrandt van Rijn, Lekcja anatomii doktora Tulpa, Anatomia doktora Jana Deymana
- Gervex H., Operacja
- El Greco, Portret lekarza
- rysunki Leonardo da Vinci (studia anatomiczne)
- van der Weyden R., Św. Łukasz maluje portret madonny

•    rzeźba
- Hipokrates, rzeźba w brązie
- Asklepios, rzymska rzeźba z Cypru

•    muzyka
- Ace of Base, Dr. Sun
- Krawczyk K., Staszczyk M., Lekarze dusz
- G. Kozub, Lekarze serc

•    film
- Doktor Judym, reż. W. Haupe
- Znachor, reż. J. Hoffman
- Wbrew regułom, reż. L. Hallström
- Patch Adams, reż. T. Shadyac
- Trzy siostry, reż. Baralini (spektakl)
- Nora, Izabella Cywińska (spektakl)
- Dr. House, Chirurdzy (seriale)

Cytaty

Nikt nie potrafi tak solidnie zakopać swoich błędów jak lekarz.
                            Agrypa
Lekarz dzisiejszy to lekarz ludzi bogatych.
                            S. Żeromski
Czas doktór każdemu.
                            J. Kochanowski
Umieram z pomocy zbyt wielu lekarzy.
                            Aleksander Wielki
Lekarz jest czasem niebezpieczniejszy od choroby.
                            przysłowie angielskie

Wszystkie moje samobójstwa były nieudane. Właściwie wszystko było nieudane – i życie, i samobójstwa.
                            E. E. Schmitt