Marlene Dietrich

Pierwsze role zagrała już w latach 20., ale dopiero film Błękitny anioł z 1930 roku przyniósł jej międzynarodowy rozgłos. Największe sukcesy filmowe osiągała w latach 1930-1935, kiedy współpracowała z reżyserem Josephem von Sternbergiem. Podczas II wojny światowej opowiedziała się przeciw Niemcom. W kolejnych dekadach skupiła się na karierze estradowej.

Ma na swoim koncie ponad 30 głównych ról filmowych i ogromną ilość nagrań płytowych. Pozostaje jedną z najsłynniejszych aktorek XX wieku oraz ikoną kina. Znana była również z odważnego wyrażania swoich kontrowersyjnych poglądów.

 Życiorys

Urodziła się w Berlinie, w zamożnej rodzinie mieszczańskiej, jej ojciec był berlińskim policmajstrem. Po ponownym zamążpójściu matki została adoptowana przez ojczyma i jej nazwisko brzmiało odtąd "von Losch". Początkowo uczyła się gry na skrzypcach, w 1921 wstąpiła do szkoły teatralnej. W następnym roku zagrała niewielką rolę w swoim pierwszym filmie "Der kleine Napoleon". W 1923 roku wyszła za mąż za technika filmowego Rudolfa Siebera. (Mimo iż przez wiele następnych lat żyli osobno, formalnie ich związek trwał aż do śmierci Siebera w 1975 roku). Dwa lata po zawarciu małżeństwa na świat przyszło ich jedyne dziecko, córka Maria.

W latach 20. regularnie grała małe role w niemieckich filmach, a także sztukach teatralnych. Podczas wystawiania jednej z nich, zatytułowanej Zwei Krawatten, zwróciła uwagę austriackiego reżysera Josepha von Sternberga. Zaproponował on Marlenie rolę Loli-Loli w filmie Błękitny anioł (niem. Der Blaue Engel). Nakręcony na przełomie 1929 i 1930 roku film okazał się ogromnym sukcesem i uczynił z młodej aktorki wielką gwiazdę. Piosenki wykonywane przez nią w filmie stały się przebojami, na czele z "Falling in Love Again".

Po sukcesie filmu Marlena Dietrich wyjechała do USA, by tam nakręcić film Maroko, który również wyreżyserował przez von Sternberg. W filmie tym została pokazana pierwsza w historii kina scena pocałunku lesbijskiego. Film spotkał się z wielkim sukcesem i zebrał bardzo dobre opinie. Otrzymał także nominację do Oscara. Kolejne filmy nakręcone z Josephem von Sternbergiem, jak Zniesławiona z 1931 roku (znany też jako X-27) czy Blonde Venus z 1932 również osiągnęły sukces komercyjny, stając się jednocześnie klasykami światowego kina. Ostatnim filmem Marleny reżyserowanym przez von Sternberga był Kaprys hiszpański. Aktorka nawiązała później współpracę z innymi reżyserami i zagrała w kilku filmach, które nie dorównały jednak popularnością tym nakręconym z von Sternbergiem, m.in. Ogród Allaha (pierwszy film Marleny nakręcony w kolorze) czy Eskapada. Jednak w roku 1939 aktorka zagrała rolę Frenchy w westernie Destry znowu w siodle (ang. Destry Rides Again), który odniósł spory sukces. Marlenę chwalono za pokazanie się w nietypowej dla siebie, komediowej roli. Z tego filmu pochodzi również przebój Marleny "The Boys in the Backroom". Sukcesem okazał się także kolejny film Siedmiu grzeszników.

Kolejne role jednak nie przynoszą spodziewanego sukcesu. Wówczas aktorka, która głośno potępiała nazizm, zaangażowała się w pomoc dla żołnierzy amerykańskich na frontach II wojny światowej. Razem z innymi sławami tamtego okresu, m.in. gwiazdą telewizji Dannym Thomasem, w grudniu 1941 roku rozpoczęła występy dla amerykańskich oddziałów podczas specjalnych rewii. Za wkład i poświęcenie w walce z nazistami dostała od francuskiego rządu odznaczenie Legii Honorowej.
Marlena na niemieckim znaczku pocztowym z 1997 roku

Po wojnie sporadycznie grała w filmach. Do jej najlepszych powojennych ról zalicza się kreacje w filmach Golden Earrings, Trema, Świadek oskarżenia i Wyrok w Norymberdze. W latach 50. i 60. skupiła się na karierze muzycznej, którą zapoczątkowała występem w Las Vegas. Dokonała wielu nagrań płytowych i gościła na estradach całego świata. W ramach swoich tras koncertowych odwiedziła takie kraje jak Brazylia, Argentyna, Rosja, Polska, Szwecja, Australia czy Izrael. W występach towarzyszył jej kompozytor, a prywatnie wielki przyjaciel Burt Bacharach.

Ponad 20-letnią karierę przerwał jednak niefortunny wypadek w Sydney. Aktorka przewróciła się na scenie i złamała poważnie kość udową. Po długiej rehabilitacji zaniechała dalszego występowania. Kolejne lata spędzała w odosobnieniu w swoim apartamencie w Paryżu. Wyjątek zrobiła jedynie w 1978 roku, by zagrać baronową von Semering w filmie Just a Gigolo (w roli głównej wystąpił w tym filmie David Bowie). Krótka scena, w której oparta o fortepian śpiewa tytułową piosenkę, to ostatnia rola aktorki. Potem na kolejne kilkanaście lat zamknęła się w swoim paryskim mieszkaniu, bardzo rzadko przyjmując gości. Zmarła z powodu niewydolności nerek w maju 1992 roku. Pochowana została w Berlinie.

Życie prywatne

Aktorka słynęła z kontrowersyjnych poglądów i zachowań. Otwarcie przyznawała się do swojego biseksualizmu[1], miała romans m.in. z Mercedes de Acosta. Choć oficjalnie mężatką pozostała do połowy lat 70., miała wielu partnerów. Romansowała m.in. z Ernestem Hemingway'em. Jednak największą miłością jej życia, jak sama zawsze mówiła, był Jean Gabin. Po jego śmierci bardzo długo nosiła żałobę.

Była też zdeklarowaną antynazistką. Przed wojną regularnie odrzucała propozycje powrotu do Niemiec i grania w filmach dla Hitlera. Po wybuchu wojny wywołała wściekłość w Trzeciej Rzeszy, ponieważ opowiedziała się przeciwko swojej ojczyźnie. W Niemczech nienawidzono ją za to przez wiele lat po wojnie.

Filmografia

Filmy fabularne

Filmy niemieckie (mniejsze role):

    * 1922: So sind die Männer (Der kleine Napoléon) jako Kathrin
    * 1922: Tragödie der Liebe jako Lucy
    * 1923: Der Mensch am Wege
    * 1924: Der Sprung ins Leben jako kobieta na plaży
    * 1925: Der Tänzer meiner Frau
    * 1926: Manon Lescaut
    * 1926: Eine Dubarry von Heute
    * 1926: Der Juxbaron
    * 1926: Madame wünscht keine Kinder jako tancerka
    * 1927: Kopf hoch, Charly!
    * 1927: Prinzessin Olala
    * 1927: Sein größter Bluff
    * 1927: Café Elektric
    * 1928: Die Glückliche Mutter
    * 1928: Ich küsse Ihre Hand, Madame
    * 1929: Das Schiff der verlorenen Menschen
    * 1929: Die Frau, nach der man sich sehnt
    * 1930: Gefahren der Brautzeit

Główna filmografia:

    * 1930: Błękitny anioł (Der Blaue Engel) jako Lolo Lola
    * 1930: Maroko (Morocco) jako Amy Jolly
    * 1931: Zniesławiona (Dishonored)
    * 1932: Szanghaj Ekspres {Shanghai Express) jako Szanghaj Lily
    * 1932: Blonde Venus jako Helen Faraday/Helen Jones
    * 1933: Pieśń nad pieśniami (The Song of Songs)
    * 1934: Imperatorowa (The Scarlet Empress)
    * 1935: Kaprys hiszpański (The Devil is a Woman) jako Concha Perez
    * 1936: I Loved a Soldier - nieukończony
    * 1936: Pokusa (Desire) jako Madeleine de Beaupre
    * 1936: Ogród Allaha (The Garden of Allah) jako Domini Enfilden
    * 1937: Hrabina Władimow (Knight Without Armour)
    * 1937: Eskapada (Angel)
    * 1939: Destry znowu w siodle (Destry Rides Again) jako Frenchy
    * 1940: Siedmiu grzeszników (Seven Sinners)
    * 1941: Płomień Nowego Orleanu (The Flame of New Orleans)
    * 1941: Wysokie napięcie (Manpower)
    * 1942: The Lady Is Willing
    * 1942: Zdobywcy (The Spoilers)
    * 1942: Pittsburgh jako Josie Winters
    * 1944: Follow the Boys
    * 1944: Kismet jako Jamilla
    * 1946: Martin Roumagnac
    * 1947: Golden Earrings jako Lydia
    * 1948: A Foreign Affair
    * 1949: Jigsaw - cameo
    * 1950: Trema (Stage Fright) jako Charlotte Inwood
    * 1951: Nie ma autostrad w chmurach (No Highway in the Sky) jako Monica Teasdale
    * 1952: Rancho Notorious jako Altar Keane
    * 1956: W 80 dni dookoła świata (Around the World in Eighty Days) - cameo
    * 1956: To się zdarzyło w Monte Carlo (The Monte Carlo Story)
    * 1957: Świadek oskarżenia (Witness for the Prosecution) jako Christine Vole
    * 1958: Dotyk zła (Touch of Evil)
    * 1961: Wyrok w Norymberdze (Judgment at Nuremberg) jako Madame Bertholt
    * 1964: Kiedy Paryż wrze (Paris - When it Sizzles) - cameo
    * 1979: Just a Gigolo jako Baronowa von Semering

Filmy dokumentalne

    * 1935: The Fashion Side of Hollywood
    * 1943: Show Business at War
    * 1962: The Black Fox
    * 1984: Marlene

Dyskografia
Albumy

    * 1949: Souvenir Album
    * 1951: Marlene Dietrich Overseas
    * 1952: M.D. Live 1932-1952
    * 1954: Live at the Cafe de Paris
    * 1959: Lili Marlene
    * 1959: Dietrich in Rio
    * 1960: Wiedersehen mit Marlene
    * 1964: Berlin Berlin
    * 1964: Die neue Marlene
    * 1964: Marlene Dietrich in London
    * 1965: Attention!
    * 1972: The Fabulous
    * 1973: The Best Of Marlene Dietrich
    * 1974: Das war mein Milljöh
    * 1982: Her Complete Decca Recordings

Single

    * 1928: "Wenn die beste Freundin"
    * 1928: "Es liegt in der Luft"
    * 1930: "Nimm Dich in acht vor blonden Frauen"
    * 1930: "Ich bin von Kopf bis Fuß auf Liebe eingestellt"
    * 1930: "Falling in Love Again"
    * 1930: "Ich bin die fesche Lola"
    * 1930: "Wenn ich mir was wünschen dürfte"
    * 1930: "Kinder, heut' abend, da such' ich mir was aus"
    * 1931: "Leben ohne Liebe kannst du nicht"
    * 1931: "Give Me the Man"
    * 1931: "Peter"
    * 1931: "Quand L´Amour meuret"
    * 1931: "Johnny, wenn du Geburtstag hast"
    * 1933: "Mein blondes Baby"
    * 1933: "Ja so bin ich"
    * 1933: "Allein in einer großen Stadt"
    * 1933: "Wo ist der Mann?"
    * 1939: "The Boys in the Backroom"
    * 1945: "Lili Marleen"
    * 1954: "Ich hab' noch einen Koffer in Berlin
    * 1960: "Lili Marleen"
    * 1962: "Sag mir wo die Blumen sind"
    * 1963: "Für alles kommt die Zeit"
    * 1964: "Die Antwort weiß ganz allein der Wind"
    * 1964: "Der Trommelmann"
    * 1964: "Mutter, Hast du Mir Vergeben" (Matko, czy mi wybaczyłaś?), którego autorem jest Czesław Niemen "Czy mnie jeszcze pamiętasz", do którego Dietrich napisała własny tekst.[2]
    * 1965: "Such Trying Times"
    * 1966: "Still war die Nacht"
    * 1978: "Just a Gigolo"