Patent jest to prawo własności wynalazków, a dokładniej do środków lub metod służących „użytecznej” funkcji.[14] Nowa lub ulepszona pułapka na myszy jest doskonałym przykładem przyrządu, który może zostać opatentowany. Sam patent stanowi efektywny sposób nagrodzenia wynalazcy ograniczonym monopolem na wyrób, użytkowanie i sprzedaż wynalazku – w zasadzie jednak sprowadza się tylko do udzielenia mu wyłączności (przez zapobieganie użytkowaniu opatentowanej nowinki przez innych), a nie faktycznego prawa użytkowania opatentowanego wynalazku.[15]
Nie każda innowacja lub odkrycie mogą zostać zarejestrowane w urzędzie patentowym. Decyzją Sadu Najwyższego Stanów Zjednoczonych wyróżnia się trzy kategorie przedmiotów, które nie mogą zostać poddane prawu patentowemu: „prawa natury, zjawiska naturalne oraz abstrakcyjne idee.”[16] Ograniczając jednak abstrakcyjne idee tylko do pewnego typu „praktycznych zastosowań,” tj. do „użytecznego, konkretnego i materialnego efektu,” można je opatentować.[17] Od 8 czerwca 1995 r. amerykańskie patenty zachowują ważność przez 20 lat od momentu zarejestrowania[18] (uprzednio było to 17 lat od momentu emisji).
[W polskim systemie prawa własności intelektualnej patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Jednakże za wynalazek nie uważa się ciała ludzkiego, w różnych jego stadiach formowania się i rozwoju, oraz zwykłego odkrycia jednego z jego elementów, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu.
Ponadto patentów nie udziela się miedzy innymi na: wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt, sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach,
Przez uzyskanie patentu zgłaszający nabywa prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Przejawia się to tym, że uprawniony z patentu może zakazać osobie trzeciej, działającej bez jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy, w tym: wytwarzania, używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku lub stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem.
Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu (z ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej Dz.U. 2001 Nr 49 poz. 508) – PM.]