Prawa autorskie (copyright)

Choć prawo autorskie może być dla uzyskania prawnych korzyści rejestrowane, to jednak dla jego zaistnienia nie ma takiej potrzeby – to staje się automatycznie z chwilą, kiedy praca zostaje „powiązana” z „materialnym środkiem wyrazu” (np. kartką papieru, płytą CD etc. – tłum.). Od tego momentu prawo obowiązuje przez całe życie autora i dodatkowo 70 lat po jego śmierci lub łącznie 95 lat w przypadku, kiedy właścicielem dobra chronionego prawem autorskim jest pracodawca.[13]

[W Polsce nie występuje system praw autorskich oparty na anglosaskiej zasadzie copyrightu, jednakże, jak już było wspomniane, polska ustawa stwarza dla twórcy swoisty monopol w zakresie korzystania i rozporządzania dobrami stanowiącymi przedmiot praw autorskich.

Majątkowe prawa autorskie gasną z upływem lat siedemdziesięciu:

1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych,

2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość,

3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia,

4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Jeżeli utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części. (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83.)

Czas faktycznego trwania praw autorskich zależy od tego, jak długi okres mija od chwili powstania praw do momentu, który rozpoczyna bieg 70-letniego okresu ich wygasania. Czas wygasania praw autorskich i pokrewnych dotyczący określonych w ustawie przedmiotów tych praw może być inny, jeżeli ustawa tak stanowi. Po upływie w/w terminów autorskie prawa majątkowe wygasają, oznacza to wiec, że z danego dzieła można swobodnie korzystać. Swoboda nie oznacza jednak całkowitej dowolności. Nie można bowiem naruszać autorskich praw osobistych i zaniedbywać innych przewidzianych prawem procedur (patrz R. Golat, „Prawa autorskie i prawa pokrewne,” s. 136–151) – PM.]