Gwiazdy: Imiona gwiazd

Gwiazdy, które obserwujemy mają swoje nazwy. W tym artykule poznacie trochę historii i faktów na ten temat.

Mimo że kiedyś (w starożytności) do identyfikacji gwiazd wystarczyły imiona to w późniejszych czasach już nie. Właśnie dlatego w XVII wieku Niemiec Johann Bayer wykorzystał litery alfabetu greckiego. Najjaśniejszej gwieździe przypisał literę alfa, drugiej pod względem jasności beta itd. W tamtych czasach w Europie porozumiewano się oficjalnie łaciną i w związku z tym użyto dopełniacza nazwy łacińskiej gwiazdozbioru, w którym się ona znajduje do oznaczenia gwiazdy i tak np. mamy alfa Bootis (Bootes- Wolarz) przekładając na język polski alfa Wolarza [alfa Wolarza to Arktur]. Jednakże w alfabecie greckim mamy tylko 24 litery...

Na początku XVIII wieku John Flamsteed zaproponował oznaczanie gwiazd numerami, zamiast literami alfabetu, od zachodniej ku wschodniej granicy gwiazdozbioru. Tak więc w jego systemie Arktur to 16 Bootis.

Mimo że gwiazdy mają swoje oficjalne nazwy łacińskie to oczywiście istnieją także nazwy zwyczajowe wielojęzyczne. Polska Betelgeza to Betelgeuse po łacinie. Tak samo na Spikę w Pannie możemy powiedzieć Kłos. Nie mogą być oficjalne, chociażby ze względu na to, że można stosować podwójne nazwy dla tej samej gwiazdy. Kolejny przykład? Alfa Coronae Borealis może być zarówno nazywana Gnosia, Alphecca oraz Gemma, jeśli ktoś akurat nie zna 3 nazwy nie zrozumie o co chodzi.

Z około 6000 gwiazd widocznych gołym okiem mniej więcej 250 ma swoje imiona. Niektóre są pochodzenia arabskiego np. Aldebaran (najjaśniejsza gwiazda w Byku), niektóre greckiego, np. Arktur (Arkturus) czyli Strażnik.  Arktur leży niedaleko Wielkiej Niedźwiedzicy, więc jest jej strażnikiem :) Wiele nazw gwiazd i gwiazdozbiorów pochodzi z mitologii greckiej. Czasem nazwy oznaczają postacie, które umieszczał na niebie Zeus, np. gwiazda Kastor lub gwiazdozbiór Herkulesa.

Informacje o imionach gwiazd znajdziesz także w książce Astronomia. Przewodnik po Wszechświecie str.94-95

autor: Łukasz Góralski