Metody ograniczania zagrożenia hałasem w środowisku pracy

Metody ograniczania zagrożenia hałasem można podzielić na administracyjno- prawne i techniczne [1, 6].

Metody administracyjno-prawne obejmują wszelkie uregulowania prawne, to jest uchwały Rady Ministrów, ustawy sejmowe, rozporządzenia, zarządzenia oraz pozostałe przepisy i normy techniczne, mające na celu ograniczenie zagrożenia hałasem.

Do metod administracyjno-prawnych należy zaliczyć także takie działania, jak:
- stosowanie przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych stanowiskach,
- stosowanie profilaktyki lekarskiej, w tym badania lekarskie obejmujące kontrolę słuchu wszystkich nowo przyjmowanych pracowników oraz okresowe badania kontrolne wszystkich pracowników narażonych na hałas przekraczający dopuszczalne wartości,
- przenoszenie pracowników wrażliwych na działanie hałasu oraz tych, u których stwierdzono schorzenia, a zwłaszcza upośledzenie słuchu, do pracy w warunkach mniej uciążliwych.

Metody i środki techniczne ograniczania hałasu to:
- ograniczenie i minimalizacja emisji hałasu ze źródła,
- ograniczanie transmisji hałasu, tj. ograniczanie energii wibroakustycznej na drogach jej przenoszenia,
- ograniczanie imisji (tj. oddziaływania) hałasu na określone obszary hal produkcyjnych oraz na stanowiska pracy,
- aktywna redukcja hałasu, polegająca na kompensowaniu hałasu sygnałem generowanym przez dodatkowe źródła.

Ograniczanie emisji hałasu u źródła jego powstawania jest najbardziej efektywnym sposobem redukcji hałasu w miejscu pracy.

Ograniczanie emisji hałasu u źródła może być realizowane poprzez:
- wybór i stosowanie procesów technologicznych o małej emisji hałasu, przykłady: zastąpienie procesu kucia walcowaniem lub wytłaczaniem, zastąpienie procesu nitowania skręcaniem, zastosowanie obróbki chemicznej zamiast mechanicznej itp.),
- wybór i stosowanie maszyn (zarówno typów, jak i egzemplarzy) o małej emisji hałasu, maszyny i urządzenia używane w zakładach pracy powinny być oznaczone znakiem CE. Zgodnie z obowiązującymi przepisami producenci maszyn i urządzeń zobowiązani są do podania w dokumentacji technicznej maszyny poziomu ciśnienia akustycznego emisji hałasu i/lub poziomu mocy akustycznej (badania potwierdzone przez jednostkę notyfikowaną w odpowiednim zakresie). Na podstawie tych danych pracodawca może wybrać maszynę cichszą,
- zmianę warunków pracy maszyny,
- modernizację lub wymianę części składowych maszyny, przykład: zastosowanie innego rodzaju dysz w urządzeniach wykorzystujących sprężone powietrze, zastosowanie łożysk cichobieżnych, wyłożenie wewnętrznych powierzchni obudów materiałem dźwiękochłonnym, zastosowanie blachy perforowanej zamiast pełnej na obudowy, które mogą drgać, usztywnienie konstrukcji maszyny, unikanie w rurociągach i instalacjach wentylacyjnych gwałtownych zmian przekroju lub kierunku strumienia,
- odpowiednią konserwację maszyny, przykład: wymiana zużytych części, właściwe smarowanie, wyważanie części.

Redukcja hałasu u źródła jego powstawania powinna być, o ile to możliwe, stosowana na etapie projektowania, gdyż późniejsze jej wprowadzenie może naruszyć wymagania procesu wykonawczego i wymagać znaczniejszych nakładów finansowych.

Ograniczanie hałasu na drodze jego transmisji jest możliwe poprzez:
1. zastosowanie ochron zbiorowych, tj.:
– urządzeń ograniczających hałas -
do urządzeń tych należą obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne, tłumiki akustyczne, ekrany akustyczne i przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne. Obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne stosuje się do całkowitego odizolowania hałaśliwej maszyny od reszty środowiska pracy lub do osłonięcia najbardziej hałaśliwych części maszyn. Mogą to być obudowy ciężkie (murowane) lub lekkie (wykonywane najczęściej z dwóch warstw blachy i materiału tłumiącego pomiędzy nimi). Skuteczność obudów pełnych sięga 25 dB, a częściowych dochodzi do 5 dB. Tłumiki akustyczne wykorzystuje się do tłumienia hałasów w przewodach, w których odbywa się przepływ powietrza lub gazu (wentylacja, wloty i wyloty sprężarek, turbin, silników spalinowych). Ekrany akustyczne służą do tłumienia zarówno hałasu docierającego na dane stanowisko pracy jak i hałasu emitowanego z określonej maszyny. Aby ekran spełniał swoją rolę, musi mieć duże rozmiary i być umieszczony jak najbliżej stanowiska pracy bądź hałaśliwej maszyny. Przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne są wykorzystywane jako pomieszczenia sterownicze dla określonych, zautomatyzowanych procesów. Pozwalają na odizolowanie stanowiska pracy od hałaśliwych maszyn i procesów technologicznych,
– materiałów pochłaniających dźwięk –
wyłożenie przeszkód odbijających dźwięk – w tym ścian i sufitów – materiałami dźwiękochłonnymi pozwala na zwiększenie chłonności akustycznej pomieszczenia i eliminację hałasu odbitego od przeszkód. Metoda ta pozwala na obniżenie hałasu o 3÷7 dB, lecz tylko w pomieszczeniach, których początkowa chłonność była niewielka,
– środków ograniczających transmisję dźwięku powietrznego i materiałowego –
przykład: ściany, stropy, okna i drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej, wibroizolacje ograniczające dźwięki materiałowe,

2. zastosowanie środków organizacyjnych, polegających na:
– odpowiednim usytuowaniu źródeł hałasu względem siebie i względem ścian pomieszczenia – zaleca się, aby odległość między maszynami wynosiła nie mniej niż 2–3 m; maszyny powinny się znajdować jak najdalej od ścian i innych powierzchni odbijających,
– oddzieleniu obszarów, w których wykonywane są prace o małej emisji hałasu, od obszarów, w których wykonywane są prace o dużej emisji hałasu – przykład: pomieszczenia pracy koncepcyjnej, laboratoria i biura powinny być oddzielone od budynków i pomieszczeń, w których odbywają się procesy produkcyjne powodujące hałas.

Ograniczanie imisji hałasu jest możliwe poprzez:
1. zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych – przykład: zastosowanie zdalnego sterowania i automatyzacji na stanowiskach pracy,
2. zastosowanie rozwiązań organizacyjnych, polegających m.in. na:
– odsunięciu człowieka od hałaśliwych procesów,
– grupowaniu źródeł dźwięku w zależności od poziomu ciśnienia akustycznego emitowanego dźwięku, dzięki grupowaniu źródeł hałasu w różnych pomieszczeniach pracownicy obsługujący cichsze urządzenie (znajdujące się w jednym pomieszczeniu) nie są narażeni na hałas docierający z urządzeń głośniejszych (znajdujących się w innym pomieszczeniu),
3. zastosowanie indywidualnych ochron słuchu.