Kontrowersyjne nagrody Nobla w dziedzinie literatury – te wybory wzbudziły wątpliwości

Marek Szydełko
13.05.2025

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury to najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla pisarza (choć może na równi z nagrodą Bookera). W większości otrzymali ją wybitni twórcy, których dzieła weszły do kanonu światowego pisarstwa. Nie obyło się jednak bez kontrowersyjnych wyborów, a oto kilka przykładów.

Bob Dylan (2016)

To zdecydowanie najbardziej kontrowersyjny wybór w historii nagrody, która w 2016 roku trafiła do muzyka i autora tekstów piosenek. Szwedzka Akademia uzasadniła to „tworzeniem nowego wyrazu poetyckiego w ramach wielkiej tradycji pieśni”. Dylan nie odebrał nagrody osobiście i przez długi czas nawet nie skomentował tego wyboru.

Olga Tokarczuk (2018, ogłoszona w 2019)

Kontrowersje wzbudził zwłaszcza moment przyznania nagrody – ogłoszono ją razem z Noblem za 2019 rok, ponieważ w 2018 roku Akademia była pogrążona w skandalu seksualnym i zrezygnowała z wyboru laureata. Twórczość Tokarczuk, choć niewątpliwie wybitna, jest atakowana za wyraziste poglądy społeczne i polityczne zaangażowanie autorki.

Elfriede Jelinek (2004)

Austriacka autorka dramatów i feministycznych powieści to wybitna przedstawicielka świata literatury, jednak przyznanie jej Nobla wzbudziło kontrowersje. Twórczość Jelinek jest trudna w odbiorze, radykalna, a sama autorka nawet nie pojawiła się na ceremonii z powodu odczuwania lęku społecznego.

Peter Handke (2019)

Handke to serbofil, oskarżany o bagatelizowanie zbrodni wojennych w Jugosławii i obronę Slobodana Milosevicia. Jego wybór wywołał protesty w wielu krajach – m.in. w Bośni i Kosowie. Wielu pisarzy i intelektualistów otwarcie krytykowało decyzję Akademii.

Jean-Paul Sartre (1964)

Jako pierwszy w historii odmówił przyjęcia Nagrody Nobla. Powód? Uważał, że żadne wyróżnienie instytucjonalne nie powinno wpływać na niezależność pisarza.

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie