Co to jest hałas i jak go scharakteryzować?

Maciej Piwowski
02.06.2015

Hałas to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe lub szkodliwe dźwięki oddziałujące na zmysł i narząd słuchu, na inne zmysły oraz inne części organizmu człowieka [1, 5].

Hałas, podobnie jak inne dźwięki, to drgania wprawionych w ruch cząsteczek powietrza rozchodzące się w postaci fal akustycznych. Podstawowymi wielkościami charakteryzującymi hałas są ciśnienie akustyczne i częstotliwość [1, 4, 5, 6].

Ciśnienie akustyczne p, wyrażane w paskalach (Pa), to różnica między chwilową wartością ciśnienia powietrza w momencie przejścia fali akustycznej a wartością ciśnienia atmosferycznego. Różnica ta wywołana jest drganiami cząsteczek powietrza. Hałasy o niskich poziomach ciśnienia akustycznego odbierane są jako ciche, a o wysokich poziomach ciśnienia akustycznego – jako głośne.

Ze względu na bardzo szeroki zakres zmian ciśnienia akustycznego, od 0,00002 do 200 Pa, powszechnie stosowana jest skala logarytmiczna, czego skutkiem jest stosowanie w praktyce pojęcia poziomu ciśnienia akustycznego, wyrażanego w decybelach (dB), jako wartości względnej odniesionej do 0,00002 Pa (rys. 1). Aby uwzględnić właściwości słuchu ludzkiego, a w szczególności zmianę jego czułości w zależności od częstotliwości hałasu, w praktyce pomiarowej stosuje się także poziomy ciśnienia akustycznego skorygowane odpowiednimi charakterystykami częstotliwościowymi(charakterystyki A, C, i G) i np. poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową A przyjęto nazywać poziomem dźwięku A, a poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową C – poziomem dźwięku C [4, 5].

Ze względu na charakter zmian poziomu ciśnienia akustycznego w czasie można wyróżnić hałasy ustalone oraz hałasy nieustalone (zmienne w czasie, przerywane). Hałas określa się jako ustalony wówczas, gdy zmiany jego poziomu dźwięku A nie przekraczają 5 dB, zaś jako nieustalony – gdy zmiany poziomu dźwięku są większe od 5 dB.

Rodzajem hałasu nieustalonego jest hałas impulsowy charakteryzujący się występowaniem jednego lub kilku impulsów dźwiękowych o czasie trwania krótszym niż 1 s, np. hałas wywołany uderzeniami młotka.

Częstotliwość to liczba okresów drgań, jakie wykonują cząsteczki powietrza w jednostce czasu. Hałasy o niskich częstotliwościach odbierane są przez człowieka jako dźwięki niskie (np. hałas silnika wysokoprężnego), natomiast hałasy o wysokich częstotliwościach odbierane są jako dźwięki wysokie (np. gwizd, syk sprężonego powietrza).

Co to jest hałas

Rys. 1. Ciśnienia i poziomy ciśnienia akustycznego różnych dźwięków


Ze względu na zakres częstotliwości (rys. 2) rozróżnia się:
- hałas infradźwiękowy, który zawiera składowe o częstotliwościach infradźwiękowych(niesłyszalnych) od 1 do 20 Hz i niskich częstotliwościach słyszalnych. Ostatnio dość powszechnie dla hałasu o częstotliwościach od ok. 10 do 250 Hz jest stosowane określenie hałas niskoczęstotliwościowy;

- hałas słyszalny, który zawiera składowe o częstotliwościach od 20 Hz do 20 kHz;

- hałas ultradźwiękowy, który zawiera składowe o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych od 10 do 40 kHz.

Co to jest hałas
Rys. 2. Zakresy częstotliwości hałasu

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie